न्यायकोशः /976
This page has not been fully proofread.
९२२
न्यायकोशः ।
• ज्ञेयम् संबोधनविभक्तयन्तप्रकृत्यर्थोन्यत्र विशेषणतया नान्वेति (ग०
* व्यु० संबु० पृ० ११७ - ११८) इति । शाब्दिकास्तु [ख] क्रिया-
विनियोगफलकाभिमुखीकरणम् ( ल० म० ) । [ग] अनभिमुखत्या
भिमुखीकरणं संबोधनम् ( काशिका ० ) इत्याहुः । संबोधनपदा
क्रियायामेवान्वय उक्तो हरिणा संबोधनपदं यच तत्क्रियाया विशेषणम्
( वाक्यप ० ) इति । स्थितस्याभिमुखीभावमात्रं संबोधनं विदुः ।
मुख्यः पुरुषः क्रियासु विनियुज्यते ॥ ( वाक्यप० ) इति च
प्राप्ताभि-
रूपव्यापारविशेषः ( वाच० ) इति ।
अन्यत्रासक्तस्याभिमुखीकरणलक्षणोऽभीष्टक्रियासु विनियोगाय ज्ञापनादि-
। [६]
संबोध्यत्वम् - १ [क] क्रियाकरणाय वक्र भिप्रेतत्वम् । वक्तनिष्ठविलक्षण-
बोधविशेष्यत्वं वा । यथा चैत्र व्रज इत्यादौ प्रथमार्थः । अत्रोक्तं हरिणा
प्राप्ताभिमुख्यः संबोध्यः क्रियासु विनियुज्यते ( वाक्यप० ) इति ।
• यथा सुमित्रामात नैतत्ते विचित्रं चित्रयोधिनः इत्यादौ संबुद्धिसुबर्षः ।
शाब्दिकास्तु संबोधनविषयत्वम् इत्याहुः ( ल० म० ) । २ प्रशंस्यत्वम् ।
अत्र
अत्र मातृशब्दस्य ऋकारादेरकारादेशः ।
संभवः - १ ( अनुमानम् ) [क] अविनाभाववृत्त्या च संबद्धयोः समु
दायसमुदायिनोः समुदायेनेतरस्य ग्रहणम् । तदप्यनुमानमेव (गौ०
"वोप्यनुमानमेव न तु प्रमाणान्तरम् इति वैशेषिका नैयायिकाश्च प्र
वा० २।२।२ ) । अत्र संभवः प्रमाणान्तरम् इति पौराणिका आहुः / संभ-
। (त० व० पृ० १००) (नील० पृ० ३४) । अत्र भाष्यम् र
विनाभावित्वात् ( व्याप्तिमूलकत्वात् ) अनुमानमेव ( प्रशस्त
प्रा
संभवोग्य
१
यथा संभवति
पृ० २८) इति । [ख] भूयः सहचाराधीनज्ञानम् ।
दी० ) ( त० व० पृ० ९९ ) इति । [ग ] अविनाभाविनोर्थ
ब्राह्मणे विद्या संभवति सहस्रे शतम् (गौ० वृ० २/२/१) (त०
• सत्ताग्रहणादन्यस्य सत्ताग्रहणम् । यथा द्रोणस्य सत्ताग्रहणादाढक
सत्ताग्रहणम् । आढकस्य सत्ताग्रहणात् प्रस्थस्य (वात्स्या० २/२/१ ) इति
-
न्यायकोशः ।
• ज्ञेयम् संबोधनविभक्तयन्तप्रकृत्यर्थोन्यत्र विशेषणतया नान्वेति (ग०
* व्यु० संबु० पृ० ११७ - ११८) इति । शाब्दिकास्तु [ख] क्रिया-
विनियोगफलकाभिमुखीकरणम् ( ल० म० ) । [ग] अनभिमुखत्या
भिमुखीकरणं संबोधनम् ( काशिका ० ) इत्याहुः । संबोधनपदा
क्रियायामेवान्वय उक्तो हरिणा संबोधनपदं यच तत्क्रियाया विशेषणम्
( वाक्यप ० ) इति । स्थितस्याभिमुखीभावमात्रं संबोधनं विदुः ।
मुख्यः पुरुषः क्रियासु विनियुज्यते ॥ ( वाक्यप० ) इति च
प्राप्ताभि-
रूपव्यापारविशेषः ( वाच० ) इति ।
अन्यत्रासक्तस्याभिमुखीकरणलक्षणोऽभीष्टक्रियासु विनियोगाय ज्ञापनादि-
। [६]
संबोध्यत्वम् - १ [क] क्रियाकरणाय वक्र भिप्रेतत्वम् । वक्तनिष्ठविलक्षण-
बोधविशेष्यत्वं वा । यथा चैत्र व्रज इत्यादौ प्रथमार्थः । अत्रोक्तं हरिणा
प्राप्ताभिमुख्यः संबोध्यः क्रियासु विनियुज्यते ( वाक्यप० ) इति ।
• यथा सुमित्रामात नैतत्ते विचित्रं चित्रयोधिनः इत्यादौ संबुद्धिसुबर्षः ।
शाब्दिकास्तु संबोधनविषयत्वम् इत्याहुः ( ल० म० ) । २ प्रशंस्यत्वम् ।
अत्र
अत्र मातृशब्दस्य ऋकारादेरकारादेशः ।
संभवः - १ ( अनुमानम् ) [क] अविनाभाववृत्त्या च संबद्धयोः समु
दायसमुदायिनोः समुदायेनेतरस्य ग्रहणम् । तदप्यनुमानमेव (गौ०
"वोप्यनुमानमेव न तु प्रमाणान्तरम् इति वैशेषिका नैयायिकाश्च प्र
वा० २।२।२ ) । अत्र संभवः प्रमाणान्तरम् इति पौराणिका आहुः / संभ-
। (त० व० पृ० १००) (नील० पृ० ३४) । अत्र भाष्यम् र
विनाभावित्वात् ( व्याप्तिमूलकत्वात् ) अनुमानमेव ( प्रशस्त
प्रा
संभवोग्य
१
यथा संभवति
पृ० २८) इति । [ख] भूयः सहचाराधीनज्ञानम् ।
दी० ) ( त० व० पृ० ९९ ) इति । [ग ] अविनाभाविनोर्थ
ब्राह्मणे विद्या संभवति सहस्रे शतम् (गौ० वृ० २/२/१) (त०
• सत्ताग्रहणादन्यस्य सत्ताग्रहणम् । यथा द्रोणस्य सत्ताग्रहणादाढक
सत्ताग्रहणम् । आढकस्य सत्ताग्रहणात् प्रस्थस्य (वात्स्या० २/२/१ ) इति
-