न्यायकोशः /452

३९८
 
न्यायकोशः ।
 
शारदातिलके च तस्य ध्वनेरुत्पत्त्यादिप्रकारादिकमुक्तम् । यथा ता

प्रसूते कुण्डलिनी शब्दब्रह्ममयी विभुः । शक्तिं ततो ध्वनिस्तस्मान्नाद-

स्तस्मान्निरोधिका ॥ ततोर्धेन्दुस्ततो बिन्दुस्तस्मादासीत्परा ततः ।

विशेषः । अनेकवर्णात्मकस्य कलशादिपदस्य श्रावणप्रत्यक्षं न संभवति ।

मध्यमा वाचां वैखरी ज्ञानजन्मभूः ॥ ( शारदाति ० ) इति । अ

आशुविनाशिनां क्रमिकाणां वर्णानां मेलकाभावेन तन्मे मनः

ग्रहीतुमशक्यत्वात् । पूर्वपूर्ववर्णानुभवजनितसंस्कार सहितेनानुभूयमान

चरमवर्णेन श्रोत्रे व्यञ्जनाख्यो व्यापारः (शाब्दिकादिमतेन) जन्यते।
•
तेनैव व्यापारेण नष्टवर्णघटितमपि पदं ( वैयाकरण

इति महेश्वरः ( वाच० ) । २ उत्तमं काव्यं ध्वनिः इत्यालंकारिका

पदम् ) श्रोत्रेण साक्षात्क्रयते इति । चरमवर्णात्मनि शब्दे ध्वनिव्यवहार

आहुः ( प्रतापरुदे० प्र० २ ) । अत्रोक्तं मम्मटभट्टेन इदमुत्तममतिशि

व्यङ्ग्ये वाच्याद् ध्वनिर्बुधैः कथितः ( काव्यप्र० उ० १ श्लो० ।
 
५) इति ।
 
न.
 
अन्योन्याभाव
 
न-
 
<न>
 
<न>
१ अभावः ( न्या० म० ४ पृ० १४ ) । स च संसर्गाभाव

भूतले घटो नास्ति ( दीधि ० ) घटः पटो न भवति इत्यादौ /

एतदन्यतरात्मकः ( तो ० ४ पृ० १२ ) / दया
• भूतलवति
यथा वा नैकः सुप्तेषु जागृयात् इत्यादौ निषेधः । भूतल इत्यत्र समन्या

वृत्तित्वमर्थः । तस्य च नञर्थात्यन्ताभावेन्वयः । एवं
 
भूतलवति
 

र्घटत्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकोत्यन्ताभावः इति बोधः । केचितु

वृत्तिर्योत्यन्ताभावः तत्प्रतियोगी घटः इति बोधः इत्याहुः / अन्ये

सप्तम्या निरूपितत्वम् असधातोर्विद्यमानत्वम् आख्यातस्याश्रयत्वम अर्थ /
 
Sama
 

( त० प्र० ४ पृ० ६१) (ग० व्यु० १ ) ( न्या० म०

तथा च भूतलनिरूपित विद्यमानत्वाश्रयो घटाभावः इति बोधः इत्या

पृ० १५) । घटः पटो नेत्यत्र घटः पटमेदवान् भवति इति बोबा /

नञर्थो द्विविधः प्रसज्यप्रतिषेधः पर्युदासश्चेति ( म० प्र० पृ०
 
४
 
اليه