न्यायकोशः /164
This page has been fully proofread once and needs a second look.
न्यायकोशः ।
सांख्याः। तन्मते वैकारिकतामसभेदेन द्विविधोहंकार इति बोध्यम् । बाद-
रायणाचार्यास्तु वैकारिकतैजसतामसभेदेन त्रिविधोहंकार इति प्रादुः ।
<अहः
१ संपूर्णादित्यमण्डलदर्शनयोग्यः कालः ( वै० उ० ) ।
अहो अहोभिर्महिमा हिमागमे (नैषध ० ) इत्यादौ । २ क्वचित् दिन
रात्रिसमुदितः कालः । यथा मासैदशभिर्वर्षं दिव्यं तदहरुच्यते ।
( सू० सि० ) । यथा वा विप्रः शुध्येद्दशाहेन द्वादशाहेन भूमिप
( मनु० ५/८३ ) इत्यादौ । ३ अहोरात्रसाध्यः एकः सोमयागो,
वेदे अहःशब्देनोच्यते । तादृशानामहर्विशेषाणां गणः षडहः
( पु० चि० पृ० १०) ।
a
०
•
<अहम्
[क ] तत्कालीनस्वातन्त्र्योच्चारयितृचैत्रत्वादिविशिष्टः । अत्र
स्वातन्त्र्योत्त्या च वाच्यस्त्वया मद्वचनात्स राजा इत्यादौ
त्कवेर्बोध: ( दि० ४ पृ० १७९ ) । अत्र स्वतन्त्रोच्चारणं
वाक्यान्तरस्थक्रियाकर्मतया स्वघटितवाक्यार्थप्रत्यायनेच्छानधीनस्वोच्चार
णम् ( ग० शक्ति० पृ० २७ ) । [ ख ] स्वोच्चारणकर्ततावच्छेदक-
धर्मावच्छिन्नः । यथा अहं गच्छामीत्यादावस्मदर्थः ( ग०
पृ० २६-२७ ) । अत्र स्वोच्चारणकर्तृतावच्छेदकावच्छिन्नविषयकत्व-
स्वजन्यत्व - एतदुभयसंबन्धेन अस्मत्पदप्रकारकबोधविषयकः संकेतः अस्म-
त्पदस्थलेभ्युपेयते ।
JEE
<अहिंसात्रतम्
न यत्प्रमादयोगेन जीवितव्यपरोपणम् । चराणां स्थावराणां
च तदहिंसाव्रतं मतम् ॥ ( सर्व० सं० पृ० ६५ आहेत० ) /
<अहीनः
आवृत्तसोमयागरूपो द्विरात्रत्रिरात्रादिरहर्गणः (जै० न्या० अ० ३
पा० ३ अधि० १३ ) ।
<अहेतुसमः
( जातिः ) [ क ]
1
५।१।१८ ) । हेतुः साधनम् । तत् साध्यात्पूर्वम् पश्चात्
शक्ति०
( गौ०