न्यायकोशः /136

न्यायकोशः ।
 
शिष्टाचारविषयत्वात् दर्शादिवत् ( मू० म० मङ्ग० १ पृ० १६ )

इत्यादावाचारस्य मङ्गलस्य वा अलौकिकत्वम् । [ ख ] उपाध्यायास्तु

लोकावगतबलवदनिष्टाननुबन्धित्वविशिष्टेष्टसाधनताश्रयान्यत्वम् इत्याहुः

( मू० म० मङ्ग० १ पृ० १७ ) । [ग] रागतोप्राप्तत्वमित्यस्मद्गुरु-

चरणाः प्राहुः । [ घ ] वेदबोधितेष्टसाधनताकत्वमिति मीमांसकाः

( मू० म० १ ) ।
 

 
<अलौकिक प्रत्यक्षम् – प्रत्यक्षम्>
( प्रत्यक्षम् ) अलौकिकसंनिकर्षजन्यं प्रत्यक्षम् । अत्र

संनिकर्षे अलौकिकत्वं च सामान्यलक्षणज्ञानलक्षणयोगज एतदन्यतम-

त्वम् । विषयताविशेषो वा । यथा धूमत्वज्ञानानन्तरं सामान्यलक्षणप्र-

त्यासच्या जायमानं सर्वे धूमा घूमत्ववन्तः इति घूमत्वाश्रयसकलघूमवि
 

षयकं प्रत्यक्षम् ( मु० १ पृ० १२७ ) ।
 

 
<अवकीर्णी— >
ब्रह्मचारी सन् स्त्रीरतः ( जै० सू० वृ० ६ ।८।२४ ) ।

 
<अवक्षेपणम् – >
( कर्म ) अपक्षेपणवदस्यार्थोनुसंधेयः ।

 
<अवगाह- >
अन्यवस्तुप्रदेशमध्ये अन्यस्य वस्तुनः प्रवेशोवगाहः ( सर्व०
 

सं० पृ० ७१ आई० ) ।
 

 
<अवगाहनम् ->
[क विषयिता । यथा घटवद्भूतलम् इति ज्ञानं घटा-
•
द्यवगाहीत्यादाववगाहनं विषयिता भवति । [ख] विषयीकरण मित्
 
यपि
केचिद्वदन्ति ।
 

 
<अवचरः - >
साधनम् (जै० सू० वृ० ३।१।२१ ) ।
 
८२
 

 
<अवच्छिन्नत्वम् - >
१ व्यापकत्वम् ( मू० म० १ ) । यथा हृदे वद्दिम-
ताया अवच्छिन्नत्वम् ( ग० सामा० ) । अवच्छिन्नत्वावच्छेदकत्वयोः

त्ताबुद्धिनिरूपित प्रतिबन्धकतायां हृदो न वह्निमान् इति निश्चयीयविषयि

ताया अवच्छिन्नत्वम् ( ग० सामा० ) । अवच्छिन्नत्वावच्छेदकत्वयोः
(खरूपसंबन्धरूपयो; ) तुल्यवित्तिवेद्यत्वेन साकाङ्क्षत्वेन
च परस्परं
निरूप्यनिरूपकभावो बोध्यः । तथा चावच्छेदकता निरूप कता कत्वमेवा-

वच्छिन्नत्वमित्युत्त्यैव निर्वाहेवच्छिन्नत्वनिरुक्तिः शिष्यबुद्धिवैशद्यायेति स
 
च परस्परं
 
र्वं