2023-04-13 16:22:19 by dmraviteja
This page has been fully proofread once and needs a second look.
सारविवेचनी व्याख्यासंवलितः
७१
बा
न च राजसूयशब्दस्य राजा सूयते यत्रेति व्युत्पत्या सोमाभिषवनिमि-
तत्वात्तस्य च 'सोममभिषुणोतीति वाक्येन सोमयागेऽवगतत्वात्त
मेव, नेष्टिपशुवाचित्वमिति
प्रत्यक्षेण वाक्येन चोदितोऽस्ति, तद्वाक्यस्य ज्योतिष्टोमे सत्वात् ।
त्तत्संबन्धोऽवगत इति चेन्न ।
सूयेन स्वाराज्यकामो यजेते
वाक्येन फलसंबन्धे
स्ततः प्रागेवैतद्वाक्यार्थो वर्णनीयः । तदा चाभिषवस्यानवगतत्वाद्राज
सूय
सांप्रदायिकैः ।
एवं चाप्रसिद्धार्थत्वेनाख्यात
व्
च्यन्ते । ते च तैस्तैः प्राकृतैर्धमैं निराकाङ्क्षा इति न प्रकरणं विदेवनादीनां
राजसूये विनियोजकम्, उभयाकाङ्क्षाया अभावात् । न च प्रातिस्विकरूपै-
[commentary]
अप्रसिद्धत्वादित्यर्थः । तच्च
सर्वानपि यज्यर्थान् ।
-
इदानीमवयवव्युत्पत्त्या राजसूयपदस्य सोमयागपरत्वमात्रमाशङ्कते--नचेति । राजा
सोमः । सूयते निष्पी
चित्वमेव । परिहरति
सत्त्वादिति । तया च प्रकृतिभूतज्योतिष्टोमप्रकरणस्थस्यानानुपस्थितेः तमादाय न
राजसूय
मतः फलाकांक्षा ततः करणाकांक्षा, अनन्तरं कथम्भावाकाङ्क्षा इत्येवाकाङ्क्षाक्रमात् ।
एवञ्च एतद्वाक्यावगत्युत्तरकालीनाया
त्वेन तदाका
कृत्य राजसूयपदस्य नामधेयत्वकथनं न युक्तिसहमिति भावः । अस्मिन्नर्थेऽभियुक्तोक्तिं
प्रमाणयति--अत एवेति । अश्
न्नप्रातिपदिकं वृक्षविशेषे रूढः, एवं राजसूयशब्
-
राजसूयपदस्याख्यातपरतन्त्रत्वमुपसंहरति
दृ
इष्टीनां दर्शपूर्णमासतोऽतिदिष्टै
गानां च ज्योतिष्टोमतोऽतिदिष्टैस्सौमिकैश्च धर्
रूपेण फले विनियोगः तेनैव रूपेण धर्माका
ष्टैर्ध
ति राजसूयत्वधर्म
कैरपि धर्
अनुमत्यादिवाक्यै