2023-04-13 16:03:44 by dmraviteja
This page has been fully proofread once and needs a second look.
निरूपणम् ]
६६
पे
राकाङ्क्षत्वात् । किन्तु प्रकरणाद्राजसूयाङ्गम् ।
राजसूयशब्द-
न च 'दर्श-
ननु 'राजा राजसूयेन स्वाराज्यकामो यजेत' इत्यत्र
स्तावन्नामधेयत्वा
पूर्णमासाभ्यां स्वर्गकामो यजेते
नाख्यातपरतन्त्रम्, तत्र हि यजेतेत्याख्यातमविशेषात्सर्वानेव प्रकृतानाग्ने
यादीन् प्रयाजादींश्चाभिधातुं समर्थम्, दर्शपूर्णमासपदं त्वाग्नेयादीनेव वद्-
ति, न सर्वान्, अतश्च न तदाख्यातपरतन्त्रम् । तथा राज
न स्यादिति वाच्यम् । प्रसिद्धेन हि पदेनाप्रसिद्धं नि
पदमज्ञातसंदिग्धं प्रसिद्धैरपृथ
निर्
[commentary]
भिषेचनीय, दशपेय, केशवपनीय, व्युष्टिद्विरात्र, क्षत्र
विहिताः । तत्र अभिषेचनीयाख्यसोमयागसन्निधौ "
शौनश्शेपमाख्यापयत" इत्यादिभिः अक्षदेवनराजन्यजयादयः श्रूयन्ते त इत्यर्थः ।
धर्माः अङ्गानि । तेषां विदेवनादीनाम् । तदङ्गत्वम् अभिषेचनीयाङ्गत्वम् । ननु अभि-
षेचनीयस्य निर्धर्मकत्वेन कथंभावाकाङ्क्षासत्वात् विदेवनादीनामप्याकाङ्क्षावत्वात् तेषाम-
भिषेचनीयाङ्गत्वं प्रकरणादेव कुतो न स्यात् ? इत्यत आह
ज्योतिष्टोमविकारत्वादिति । अव्यक्तचोदितानां ज्योतिष्ठोमविकारस्वस्याष्टमे "अ.
व्यक्तासु तु सोमस्य" इत्यनेनो
तम् । प्राकृतैः अग्निष्टोमसंस्थाकज्योतिष्टोमाङ्गैः ।
6
ननु' '
ष्टिपशुसोमानां "राजसूयेन स्वाराज्यकामो यजेत" इत्यनेन फल
तेषामेव राजसूयपदवाच्यत्वमङ्गीकरणीयम् । ते च प्रत्येकं स्वैः स्वैः प्राकृतैरङ्गैर्निरा-
काङ्क्षा इति उभयाकाङ्क्षाभावात् कथं विदेवनादयः प्रकरणग्राह्याः ? इत्याशङ्कते
निव
न्विति । तत्र वर्तत इति ।
नामधेयत्वेऽपि दर्शपूर्णमासपदवत् स्वतन्त्रतैवाऽस्तु इत्याशङ्कते--न चेति । दर्शपूर्ण-
मासपदस्य स्वतन्त्रतां विवृणोति
नयागा गृह्यन्ते । प्रयाजा
ततभ
ततश्च यजतिचोदनाचोदितान् प्रकृतान् सर्वानेव वदतीत्यर्थः ।
कर्मणां स्वोत्पत्तिवाक्ये
दवाच्य
भावः । इदञ्चाग्रे मूलेऽपि व्यक्तीभविष्यति । परिहरति
अर्थविशेषवाचित्वेन अज्ञातं
पदैः
ु
a
[^१] नियम्यते, [^२
ज्ञा
हानुष्ठेय