2023-04-06 14:57:40 by dmraviteja
This page has been fully proofread once and needs a second look.
[[ प्रकरण-
!
न्नौदुम्बरत्वे प्रकरणं विनियोज
घ
धस्थले चोदकेन पदार्थाः प्राप्यन्ते । तथा सति शास्त्रप्राप्तत्वेन बाधो न
स्यात् । किं तर्हि तानेव पदार्थान्वस्तुतः प्रापयति ये विकृतौ न बाध्यन्ते । ते
च पदार्थाः
तौ कृतं तथा विकृतौ कर्तव्यमिति सर्वे पदार्थाः प्राकृताः कर्तव्याः - इति । अ
तश्च भ्रान्तिप्राप्ताः खादिरत्वादयः शास्त्रप्रतिपन्नैरौदुम्वरत्वादिभिर्वाध्यन्ते इति
भवति तद्बाधः प्राप्तबाधः । न च भ्रान्तिप्रतिपन्नेन वैधी आकाङ्क्षा निवर्तयितुं
शक्यते । तस्माद्यक्तमुक्तमुभयाकाङ्क्षारूपप्रकरण सम्भवाद्विकृतौ
-
नु.
तौ कृतं तथा विकृतौ कर्तव्यमिति सर्वे पदार्थाः प्राकृताः कर्तव्याः--इति । अ-
तश्च भ्रान्तिप्राप्ताः खादिरत्वादयः शास्त्रप्रतिपन्नैरौदुम्बरत्वादिभिर्बाध्यन्ते इति
भवति तद्बाधः प्राप्तबाधः । न च भ्रान्तिप्रतिपन्नेन वैधी आकाङ्क्षा निवर्तयितुं
शक्यते । तस्मा<error>द्य</error><fix>द्यु</fix>क्तमुक्तमुभयाकाङ्क्षारूपप्रकरणसम्भवाद्विकृतौ प्राकृताङ्गानु-
वादेन विधीयमानानामौदुम्बरत्वादीनां प्रकरणं विनियोजकमिति ।
[commentary]
खादिरत्वेनैव । शास्त्रप्राप्तत्वेनेति । विकृत्याकांक्षान्यथानुपपत्या कल्पितेन प्रकृतिवद्वि-
कृतिः कर्तव्येत्यनेन शास्त्रेण प्राप्तेरित्यर्थः । बाधो न स्यादिति । प्रमाणपरिगृहीततया
अत्यन्त
तथा च विकृतौ
घ
धत्वम् ? अत आह--ते चेति । विकृतौ बाध्यमाना अपीत्यर्
प्रकृतिवद्विकृतिः कर्तव्येतिवाक्यघटकप्रकृतिवदिति शब्देन । भ्रान्तेः प्रकारमाह-
यथेति । एवं च भ्रान्तिप्राप्तस्यैव बा
आह--अतश्चेति । एवं च वस्तुतोऽप्राप्तानेव पदार्थान् स्वभ्रान्त्या प्राप्तान्मन्यते पुरुषः ।
तादृश्या भ्रान्तेरेव निवारक
इति फलितम् । एतेन प्राप्तबा
ननु खादिरत्वादीनां प्राप्तबा
तैरेवाकाक्षाशान्तेः कथमौदुम्
वैधाकांक्षानिवर्तकत्वं सम्भवतीत्याह--न चेति ।
विधीयमानानां प्रकरणग्राह्यत्वमुपसंहरति
केचित्तु--नेत्थम्भावेन गृह्येत क्रियारूपविवर्जनात् ।
६०
-
इतिकर्तव्यतांशस्थां येनोद्दिश्योपसत्क्रियाम् ॥
PYUT
इति बलाबलाधिकरणस्थवार्तिके क्रियामुद्दिश्येत्युतत्वात् विकृतौ द्रव्योद्देशेन जात्या-
दिविधिस्थले "
क्षितनियोजनसम्बन्ध एव वाक्यीय इति वाच्यम् ।
सिद्धेः । यूपपरिच्छेदिकायाश्चौदुम्बरत्वजा
तु प्रमाणान्तरात् क्रियान्वयस्यालाभः तत्रैव परं लक्षितक्रियान्वयं यावत् विधिरायास्येत
यथा
ग्राह्यत्व
एतेषां मते दृष्टादृष्टसंस्कारविशिष्टं काष्ठमेव यूपशब्दार्थ इति बोध्यम् ॥
एवं पशुचातुर्मास्यादौ प्रकृतिप्रा