2023-03-25 17:13:18 by dmraviteja
This page has been fully proofread once and needs a second look.
मोमांसान्यायप्रकाशः
[ लिङ्ग-
किं च यागानुमन्त्रणसमाख्ययापि न पूषयागेन सामान्य
किं तु यागमात्रेण; प्रकरणेन तु दर्शपूर्णमासाभ्यामेव विशेषसं
अतः प्रकरणाज्झटिति तत्सम्बन्धस्यैवावगतत्वात्तदर्थत्वमेव तेषां युक्तम्,
पूषेतिशब्दस्य पुष्णातीति व्युत्पत्त्या कथञ्चिदग्न्याद्यभिधायित्वात् ।
मैवम् । पूषानुमन्त्रणमन्त्रे
दयं मन्त्रस्तत्प्रकाशनार्
णाद्यपेक्षा, येन तेषामुपजीव्यत्वेन प्राबल्यं स्यात् । प्रकरणात्
[commentary]
काण्डमिति याज्ञिकैर्व्यवहृते वेदभागे इत्यर्थः । तैत्तिरीयसंहितायां द्वितीयकाण्डे पञ्चम-
षष्ठौ प्रपाठकौ पौरोडाशिकं, काण्डमिति व्यव
ताः । तेषां न समाख्यया पुरोडाशयागरूपाग्नेयाग्नीषोमीयमात्रार्थत्वम् । किन्तु समा-
ख्यापेक्षया प्रकरणस्य प्राबल्यात्तदनुरोधेन यागषट्काङ्गत्वमिति ।
अयमाशयः-
उपांशुयाजः, सान्नाय्यं चेति । श्राग्नेयद्वयमग्नीषोमीययागश्च पुरोडाशयागाः, पौरो-
डाशिकसमाख्याते ब्राह्मणे विहितानां धर्माणां पुरोडाशयागाङ्गत्वं समाख्यया ।
तत्रैव पठिताः प्रयाजानूयाजादयः । अतस्तदन्तर्गतानां तेषां तया तन्मात्राङ्गत्वप्राप्तौ
तत् बाधित्वा प्रकरणात् षड्यागात्वमिति । उक्तमिति । बलाबलाधिकरणे वार्तिक-
कौ
कारै
र
·
एतावता समाख्यया बोधितस्यापि प्रकरणेन बा
पूषयागसम्बन्धोऽपि न बोधयितुं शक्यत इत्याह
नुमन्त्रणसमाख्या तावत् सामान्यतो यागसम्बन्धमेव बोधयेत्, न यागविशेष
विशेषबोधकपदाभावादिति भावः । विशेषेति । प्रकरणस्य यागविशेषसम्बद्धत्वादिति
भावः । तत्सम्बन्धस्यैव यागविशेषरूपदर्शपूर्णमाससम्बन्धस्यैव । ननु सर्वमिदं तदो-
पपद्येत, यदि स्यात् पूषदेवताकं कर्म दर्शपूर्णमासप्रकरणे, तदेव तु नास्ति, अतः कथं
प्रकरणे निवेश इत्यत आह
करणे गौण्या वृत्त्या अग्न्याद्यभिधायित्वाङ्गीकरणे वा क्लेशं स्फोरयति-
ति । उत्कर्
श्रील
एवं पूर्वपक्षयित्वा भवेदेवं यदि समाख्यया परं विनियोगः, न चेह तथा; किन्तु
प्रथमतो मन्त्रश्रवणे तस्य पूषदेवता
प्रयोजनाभावात् पूषादेः लोकेऽपि सत्वेन व्यभिचाराच्चानर्थक्यप्रसक्तौ पूर्वसम्बन्धित्वे
बोधनीये तद्ग्राहकप्रमाणान्तरगवेषणायां समाख्ययाऽपूर्वसम्बन्धित्वमात्रसमर्पणं क्रियत
इति समाख्याया लिङ्गोपष्टब्धत्वेन न प्रकरणबाध्यत्वं सम्भवतीति सिद्धान्तमाह--मैव
मिति । लवनमन्त्रः बर्हिर्लवनमन्त्रः । तत्र स्वार्थप्रकाशने। तेषां प्रकरणस्थानसमा
ख्यानाम् । किन्तु प्रकरणमेव स्वस्य विनियोजकत्वसिद्
प्रकरणात्त्विति । दर्शपूर्णमासार्थत्व इति । पूषाद्यनुमन्त्रण
-
AG