2023-05-18 07:26:27 by Veera Raagavan
This page has been fully proofread once and needs a second look.
'व्रीहीनवहन्या' दित्यस्येवावघातनियमबोधकत्वम्
न्या' दिति शास्त्रं वैतुष्यार्थमवघाते स्वतः प्रवृत्तं पुरुषं प्रति न प्रवर्त्तते,
वैयर्थ्यात्, किन्तु दलनादौ प्रवृत्तं प्रति, एवं 'न हन्या' दिति शास्त्रं हननात्
स्वयं निवृत्तं पुरुषं प्रति न प्रवर्तते, वैयर्थ्यात्। किंतु हनने प्रवृत्तं पुरुषं
प्रति कर्तव्यत्वेन प्रसक्तस्य प्रतिषेधात्-यत् कर्तव्यं तन्नेति
[commentary]
तथापि विशेषणां
वसम्पादकतया तस्य प्रवृत्तिविघटकत्वं बोध्यम्
निवृत्तिनियमबोधकत्वमिति
त्यर्थः
ध्यमस्ति, तत्र अवहनन
किन्तु अवहननमुज्झित्वा य उपायान्तरेण वैतुष्यं सम्पादयितुमारभते तदानीमवहन-
नस्य योऽप्राप्
पुरुषविषये न प्रवर्तते, तत्र प्रयोजनाभावात्
निवृत्तिर्नास्त्येवेति वाच्यम्
वात्
सोऽनेन पूर्यत इति
मनिषे
विषयक
रात्रे षोडशिनं गृह्णाति" "दीक्षितो न ददाति" "न तो पशौ करोति" इत्या-
दयो बोध्याः
96"
वस्तुतस्तु
श्रुत्या परिसंख्या नियमो वा बोध्यत" इति वार्तिकस्वारस्यात् सर्वे निषेधाः परि-
संख्यापदे
म्यते
स्वविषयप्रच्युतात् लाक्षणिकशब्दाद्वा एवकाराद्वा नञ्पदाद्वा लभ्यो यस्य
कस्यापि भावस्याभावस्य वा यो बाधः स सर्वोऽपि परिसंख्येति मर्यादां
कुर्महे", इत्यभिधाय तत्रैवावसाने "तस्मादार्थो लक्ष्य एवकारप्रतिपाद्यो
नञर्थभूतश्च सर्वोऽपि निषेधः परिसंख्येति युक्तम्
परिसंख्यावर्जनबुद्धिः तदर्थो न
न हन्तव्यः' 'नेक्षेतोद्यन्तमादित्य' मित्यादीनामेव श्रुत्या परिसंख्यात्वमिति"
इत्युपसंहरन्ती दीक्षितोक्तिरपि साधु सङ्गच्छते
[^१] यद्यपि विधिरसायन
यश्लोकमार