2023-03-24 15:50:31 by Veera Raagavan
This page has been fully proofread once and needs a second look.
[ नामधेय -
बाधकत्वमिति तुल्यम्
•
यत्तु
लिङ्गमन्त्रवर्णबलात् सायं होमस्य द्विदैव
त
तन्न; अग्निसमुच्चितप्रजापतिविधानवत् सूर्यसमुच्चितस्याविधानात्
प्रबलप्रमाणबाधितेन प्रजापतिना मन्त्रवर्णप्राप्तस्य सूर्यस्य बाधितत्वात्
यत-
यत्तु-अग्नेर्मान्त्रवर्णिकत्वे प्रजापतिविधेरेकेनैव वाक्येन सिद्धेः 'यदग्नये
च प्रजापतये च सायं जुहोति, "
वाक्यद्वयं व्यर्थमिति-
—
त
तन्न; भवेद्
ग्निसमुच्चितप्रजापतिविधानम्, प्रातर्होमे 'सूर्यो ज्योतिर्ज्योतिः सूर्यः स्वाहे
स
मन्त्रवर्ण
[commentary]
कमन्त्रवर्णस्यापि देवताप्रापकत्वा
प्राप्त्यापत्त्या सायंहोमस्य द्विदैवत्यत्वापत्तिरित्याशङ्कामनुवदति
करोति
नाग्निसमुच्चितप्रजापतिरेव विधीयते, न तु सूर्यसमु
ऽपि सूर्यस्य ब्राह्मणवाक्येन तत्समुच्चितप्रजापते
सूर्यस्य बा
ऽप्यनेर्बा
ख्यन्यायेन नामधेयत्वमिति वाच्यम्
ह्येक
"
कुतूहलवृत्ती-
यम्, एकस्यैवाग्निहोत्रस्य
अतः प्रातर्होमस्य सूर्यदेव
'
होत्रशब्द
अतो न दोषः
2
●
ननु होमोद्देशेन प्रजापतिमात्र
"
वदावृत्तिसिद्धेः व्यर्थं वाक्यद्वयमिति पूर्वपदयुक्तं दूषण
'
ग्नये चेति' प्रजापतिमात्रविधानं भवतोऽभिप्रेतं तहिं प्रजापतये जुहोतीत्येतावतैवालम्,
तस्या वृत्त्यैवोभयत्र सम्बन्धसिद्धेः
वाक्यान्तरञ्च व्यर्थमित्यर्थः
समाधत्ते-
:
पदमन्तरा असम्भवेनाग्निपदस्यावश्यकत्वात् सायंहोम एव च तत्प्राप्तेरिष्टतया तदर्थं
सूर्यसमुच्चितप्रजापतेरप्राप्ततया तत्र तद्वि-
2
सायंशब्दस्याप्यावश्यकत्वेन, प्रातःकालीनहोमे
[^१