मीमांसान्यायप्रकाशः सारविवेचिनीव्याख्यासहितः /132

॥ ॥ श्रीः ॥

अथोत्तरभागः
 

 
( मन्त्र मन्त्रप्रयोजननिरूपणम् )
 

 
मन्त्राणां च
 
प्रयोगसमवेतार्थस्मारकतया ऽर्थवत्वम् त्वम्। न तु तदुच्चारण
-
मदृष्टार्थम्, दृष्टे संभवति : अदृष्टस्याऽन्याय्यत्वात् । न च दृष्टस्य प्रकारा
-
न्तरेणापि संभवान्मन्त्रास्म्नानमनर्थकम् । मन्त्रैरेव स्मर्तव्यमिति नियमवि
 
-
ध्याश्रयणात् ।
 
.
 

 
( नियम विधिनिरूपणम् )
 

 
साधनद्वयस्य पक्षप्राप्तौ अन्यतरस्य साधनस्याप्राप्ततादशायां यो विधिः

स नियमविधिः । यदाहुः -
 
--
 
[commentary]
 
॥ श्रीविश्वेशश्शरणं मम ॥

वामाङ्गविलसद्वामावक्त्रनिक्षिप्तचक्षुषम् ।
श्रा
आश्रयं सर्वजगतामनाश्रयमुपास्महे ॥
 

 
एवं विधेः प्रयोजनवदर्थविधायकत्वेन प्रयोजनवत्वं निरूप्येदानीं क्रमप्राप्तं मन्त्राणां

प्रयोजनवस्त्वनिरूपणमारभते-मन्त्राणामिति । प्रयोगोऽनुष्ठानं तत्समवेतः तद्विषयीभूतो

योऽर्थः, तत्स्मारकत्वेनेस्यर्थः । कर्मणां स्मरणपूर्वकानुष्ठानस्यैव सर्वत्र विहितत्वात्

तादृशस्मारकपदार्थापेक्षायां मन्त्राणामेव तादृशस्मृतिजनकत्वेनोपयोगस्य समुचितत्वा-

दिति भावः । ननु न मन्त्राणां प्रयोगसमवेतार्थस्मारकत्वं सम्भवति । तत्तत्प्रकरण-

पठितानामपि प्रयोगासमवेतार्थाभिधायिनां मन्त्राणां बहूनां सत्वातत्, हुंफडा दिस्तोभमन्त्राणां
श्र
अर्थस्यैवाभावाच्च, जपादिमन्त्राणां केवलादृष्टार्थस्त्वस्य द्वादशे वदक्ष्यमाणत्वाच्च । अतश्व
च
तेषामदृष्टार्थत्वेऽवश्याभ्युपगन्तव्ये श्रअवैरूप्याय सर्वेषामदृष्टार्थत्वमेव युक्तम्, न तु केष।श्षाञ्चित्

दृष्टार्थत्वं, केषाश्ञ्चिददृष्टार्थंथतेति वैरूप्याङ्गीकरणमुपपत्तिमदित्मायाशङ्कथाक्याह -न त्त्विति ।
तन--न त्त्विति।
तत्र हेतुमाह - द्व-दृष्ट इति । एवञ्च यत्र हृदृष्टप्रयोजनमर्थप्रकाश्चनरूपं न सम्भवति तत्रादृष्टा-
थं
र्थत्वं हुंफडादिष्वङ्गीक्रियताम् । नैतावता सर्वश्त्रादृष्टार्थता युक्ता । द्वादशाधिकरणं तु न

जपमन्त्राणामदृष्टार्थतापरम्; किन्तु तेषामपि अर्थप्रकाशन रूपढष्टार्थ तैव,
प्रकाशनं
परमदृष्टार्थंथमित्येवं परमिति भावः । ननु यद्यर्थस्मरणमेव प्रयोजनं मन्त्राणाम्,
तर्हि तत्
ध्यानेन उपद्रष्टृवचनादिना वा सिध्यत्येवेति मन्त्रास्म्नानं व्यर्थमेव भवेदित्याशङ्कक्याह-न

चेति । नियमविध्याश्रयणादिति । एवञ्च नियमविधिबलात् नियमादृष्टं किञ्चिदुत्पद्यत

इत्यङ्गीक्रियते, नैतावता मन्त्रोच्चारणस्यादृष्टार्थतेति भावः ॥
 
प्रकाशन
 
तर्हि
 

 
( नियम विधिनिरूपणम्)
 
तत्
 

 
अथ प्रसङ्गात् विधित्रयमपि निरूपयिष्यन् अत्र उपस्थित नियम नियमविधि निरूपणाय
नियमविधि
नियमविधिं प्रथमतो लक्षयति-साधनद्वयस्येति । अत्र द्वयशब्दोऽनेकमात्रपरः । द्वयोर्ब-
चू
हूनां वा साघधनानां विकल्पेनैकस्मिन् कार्ये प्राप्तौ सत्यां तत्र एकस्य साधनस्य प्रासिप्तिदशायां