2023-03-05 10:33:43 by Veera Raagavan
This page has been fully proofread once and needs a second look.
]] सार
विवेचिनोव्याख्यासंवलितः
१०७
विना तस्या अधिकारानुपपत्तिः
'पाणिग्रहणात्
या अधिकार निर्णयाच्च निषादस्थपतेरिवाध्ययन
'एतया निषादस्थप
निषादस्थपतिशब्दे हि निषादं स्थप
स्थपतिरिति षष्ठीतत्पुरुषः, षष्ठ्यर्थे लक्षणापत्तेः
दस्याध्ययनसिद्धज्ञानाभावेन एतस्यैव विधेस्तत्क
पर
पत्न्यास्तु तादृशज्ञानाभावेऽपि यजमानेन सहाधिकारात्तस्य च तादृशज्ञान
वत्त्वात्तेनैव च तस्याः कार्यसिद्धे
[commentary]
अध्ययन
अविदुष्यास्तस्याः अधिकार
विद्ययैवेति
ननु
सर्वत्राधिकारकल्पने प्रमाणमस्तीत्यत
कर्मपदश्रवणेन सर्वे
फलेष्वपि साहित्यं गम्यते । तच्च फलभोक्तृत्वं कर्मस्वधिकारमन्तरा न सम्भवतीति सर्वे-
ब्
ष्वपि कर्मस्वधिकारस्सिद्ध एवेति
वत्सु च केषुचि
न्त्राधिकारिके स्त्रिया अधिकारः नापि सावित्रीव्रतादौ पुंसोऽधिकारः, पूर्तादौ तु स्वात-
न्त्र्येण द्वयोरधिकार इति सिद्धम् । तत्र दृष्टान्तमाह - निषादेति । एवञ्च यथा निषा
दस्थपते: वचनबलात् निषादेष्ट्यामधिकारोऽङ्गीक्रियते, एवमत्रापि वचनबलादेवाधिका-
राङ्गीकरणमिति भावः
-
तदेव निरूपयति
निर्व॑पे"
वास्तुशाकप्रकृतिकमित्यर्थः
इत्यर्थः । तत्र निषादस्थपतिशब्दस्य निषादानां स्थपतिरिति तत्पुरुषसमासमाश्रित्य त्रैव
र्णिकेष्वेव यो निषादानामधिपतिः तदधिकारिकेयमिष्टिः ? उत निषाद
ये
श्चेति कर्मधारयमङ्गीकृत्य निषाद एव सन् यः स्थपतिः, तदधिकारिका ? इति सन्दिह्य
षष्ठीतत्पुरुषाङ्गीकरणे पूर्वपदे लक्षणा भवति
मेव वरम्
फलमुखत्वात् न तत् दोषायेति
[^१
जातं वास्त्वमयं खलु वै रुद्रस्य, स्वेनैवेनं भागधेयेन शमयति । तया निषादस्थपतिꣳ याजयेत्"
इति श्रुतम् । भाष्ये तु वास्तुमध्ये रौद्रं चरुं निर्वपेदि