2023-03-01 09:43:26 by Veera Raagavan
This page has been fully proofread once and needs a second look.
सारविवेचिनोव्याख्या संवलितः
कर्मजन्य
१०३
तच्च फलस्वाम्यं तस्यैव योऽधिकारिविशेषण
षणं च तदेव यत्पुरुष
ज्यकामो यजेत' इत्यनेन स्वाराज्यमुद्दिश्य राजसूयं विदधतापि न स्वाराज्य-
काममात्रस्य त
किंचित्तु पुरुषविशेषणत्वेनाश्रुतमप्यधिकारि
यनविधिसिद्धा विद्या, अग्निसाध्येषु च कर्मसु आाधानसिद्धाग्निमत्ता, सामर्थ्
च । एतेषां पुरुषविशेषणत्वेनाश्रवणेऽप्यधिकारिविशेषणत्वमस्त्येव । उत्तर
विधीं
विधीनां ज्ञानाक्षेपशक्
साध्य
[commentary]
व्येन नैमित्तिकस्थलेऽपि
स्थितस्वर्गकल्पने गौरवात् । मुमुक्षोः स्वर्गादीनामनिष्टत्वेन तदुत्पत्तौ शास्त्रस्यानिष्टसाधना
नुष्ठापकत्वापत्तेश्च । नापि
त्वेन फल
त्वकृतो वाक्यभेदः। उद्देश्यद्वये
फलेन सह सम्बन्धः । तत्कर्तव्यतायाश्च निमित्तेन इति न वाक्यभेदः । उक्त हि-
"द्वाभ्यां विधेयसम्बन्धे वाक्यभेदः प्रसज्यते ।
उद्देश्येन निमित्तेन विधेयस्य न सङ्गतिः ॥" इति ।
दाहादावित्यादिपदेन "एतामेव निर्व
हिरण्यनाशेष्टिः परिगृ
मि
ब्राह्मणक्षत्रिययोरधिकारापत्तिः । तेषामपि कर्मजन्यफल
तथेति । नम्वेवमपि स्वर्गकामत्वादेरप्यधिकारिविशेषणत्वसम्भवात्तद्दोषतादवस्थ्यम्,
श्र
अत आह-अधिकारीति । स्वर्गकामादिपदानां स्वर्गादिमा
न सम्भवतीति भावः । अत एव पुरुषविशेषणत्वेन श्रुतस्य अधिकारिविशेषणत्वादेव ।
राज्ञः सत इति । अत्र राजपदं क्षत्रिय
एवं वैश्यस्तोमादावपि द्रष्टव्यमित्याशयः ।
-
नन्वेवं शूद्रस्याप्यधिकारः स्यात् । तस्यापि स्वर्गका
किञ्चित्त्विति । विद्या निष्कृष्टवेदवाक्यार्थज्ञानम् । ब्राह्मणवाक्यार्थज्ञानं विना कर्म
पस्यैव ज्ञातुमशक्
विधीनाम् ।
क्षेपशक्तेरभावेनेति । उत्तर
प्रमाणान्तरसिद्धार्थज्ञानवन्तं पुरुषमादाय तेनैव कृतार्था इति न तेषु स्वातन्त्र्येण ज्ञाना
पकत्वशक्तिः कल्प्यते, गौरवादिति भावः । अत एव उत्तरक्रतुविधीनामग्निमद्विद्यावद्वि-
•