2023-04-27 07:07:53 by dmraviteja
This page has been fully proofread once and needs a second look.
सारविवेचिनी व्याख्या संवलितः
शिव
आश्विनग्रहणानन्तरं हि सवनीयदेशः । प्रकृतौ '
'
यूपं परिवीयाग्नेयं सवनीयं पशुमुपाकरोती' त्याश्विनग्रहणानन्तरं तस्य विहि-
तत्वात् । तथा च साद्यस्क्रेऽप्या
तीति युक्तं तस्य स्थानात्प्रथममनुष्ठानमितरयोश्च पश्चादित्युक्तम् ॥
-
६७
(मुख्यक्रम
प्रधानक्रमेण योऽङ्गानां क्रम
प्रधानानि क्रियन्ते तेनैव चेत् क्रमेण तेषामङ्गान्यनुष्ठीयन्ते तदा सर्वेषाम
ङ्गानां स्वैः प्रधानैस्तुल्यं व्यवधानं भवति, व्युत्क्रमे
दङ्गानां स्वैः प्रधानैरत्यन्त
युक्तम्, प्रयोगविध्यवगतसाहित्यबा
अत एव प्रयाजशेषेणादावाग्ने
।
[commentary]
एवं स्थानातिक्रमवैषम्यपरिहारार्
च प्रथमं सवनीयस्यैवोपस्थितत्वेन तस्यैव प्रथममनुष्ठानमित्याह
मिति । त्रयाणां पशूनामित्यर्थः । कोऽसौ सवनीयदेश: ?
त्रिवृता त्रिगुणया रज्ज्वा । परिवीय परितः संवेष्
रपि मध्ये कस्य प्रथममनुष्ठानमिति चिन्तायां तत्र प्रकृतिदृष्टक्रमस्य परित्यागे प्रमाणाभा-
वेन प्रथमतोऽग्नीषोमीयस्य, अनन्तरमानुबन्ध्यस्येत्येवं क्रमो बोद्धव्यः । इदं सर्वं प
निरूपितमित्याह
Home
( मुख्यक्रम
-
एवं स्थानक्रमं निरूप्यानन्तरप्राप्तं मुख्यक्रमं निरूपयितुमारभते--प्रधानेनेति ।
यत्रानेकप्र
कर्तव्ये कस्य प्रधानस्या
यां तत्र यस्य प्रधानस्य प्रथ
मुख्यक्रम इत्यर्थः । एवं क्रमाश्रयणस्य प्रयोजनमाह
व्युत्क्रमेणेति । प्रथमप्रधानस्या
कृत इत्यर्थः । कथमयुक्तत्वमत आह-
नानां च युगपदनुष्ठेयत्वरूपसाहित्यबोधनात् तस्याशक्यानुष्ठानत्वेन ततः अविलम्बापर
पर्यायासम्बन्धिपदार्थान्तराव्यवधान
स्था
स्यापि संपादयितुमशक्यत्वेन तत्र 'येन नाव्यवधान' मिति न्या
सोढव्यं व्यवधानं तावत एव व्यवधानस्य प्रयोगविधिनाभ्यनुज्ञातत्वात् व्युत्क्रमेणानुष्ठाने
क्वचिदधिकव्यवधानाप
अनेन मुख्यानां क्रम इव क्रमो मुख्यक्रम इति व्युत्पत्तिरपि सूचिता ।
उदाहरण
१३ मी० न्या०