2023-02-21 16:29:23 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
मेघसंदेशे
-
द
द्वर्षरूपचतुर्थदशावर्तिनो गजस्य शरीरमिव प्रमाणतः शरीरं यस्य,
तन्
तद्भावम् । शीघ्रसंपात
प्रथमकथिते
नाध्वश्रमस्यानायासापनोद्यत्वं ध्वनितम् । रम्यसानौ स्फटिकादिनि-
र्मितत्वेन
त्वाद्वि
त्वाद्विस्रब्धमेव सुखासीन इत्यर्थः । निषण्णः न तु निषीदन्, इति
भूतनिर्देशेन कंचित्कालं स्थित्वा लब्ध
भूतनिर्देशेन कंचित्काळं स्थित्वा लब्ध
तदानी
सि, प्रसन्नचेतस्त्वाम् । अन्तर्भवनपतितां गृहोदरप्र
न तु धर्तुम् । अनेन स्वबुद्धिपूर्वप्रवर्तने यथाभिलषितप्रभाप्रसरप्रमाण-
सिद्धिर्ध्वन्यते । अल्पाल्पभासं अतिस्वल्पप्रकाशाम्, दयिताभीति-
परिहाराय । खद्योतालीविलसितनिभां कीटमणिपरंपरापरिस्फुरणसदृ-
शीम्, तनुतरप्रकाशजननान्नयनप्रतिघाताकरणाच्चेत्यर्थः । विद्युदुन्मेष-
दृष्टिं तटित्स्फुरणरूपं चक्षुः। यादृशो रक्षस्तादृशो बलिरिति न्यायात्
मेघस्य तद्दृष्टिविशिष्टत्वौचित्यम् । गृहान्तर्वृत्तान्तनिरीक्षणायेति शेषः ।
ननु 'खिन्नविद्युत्
तस्या दृष्टित्वमुच्यत इति विरोध इति चेत्, न; तत्तत्स्थलोचितार्थ-
तस्या दृष्टित्वमुच्यत इति विरोध इति चेत्,
प्रतिपादनेन रसनिर्वाहकत्व एव कवीनां तात्पर्यात्, शास्त्रार्थविसंवाद
इव प्रभूतप्रत्यवायाभावाच्च । 'सलिलवसनम्' इति, 'वेणीभूतप्रतनु-
सलिला' इति, 'मुखमिव पयः' इत्यादिष्वप्येवमनुसंधेयम् ।
अत्रोपमा रूपकं चालंकारः ॥ १४ ॥