कादम्बरी /641

पत्रलेखासकाशान्मदागमनमुपलभ्य [^१]प्रथममेपकावापक्रान्तो येना- वस्थानचिह्नमात्रे [^२]त्रकमपि कथमपि
नोपलक्ष्यते । [^३]निरुद्धो- द्देशं गतश्च काप्यस्माभिरसावेवान्विष्टोऽपि न दृष्टः । [^४]तत्कष्टत- रमापति-
तम् । वैशम्पायनमहड्डादृष्ट्वास्मात्प्रदेशात्पदमपि गन्तुं पादावेव नोत्सहेते। मे मन्मथशरविधि-
साथक्षिप्ताश्च कादम्बरीदर्शनमात्रालम्बनाः क्षणमपि विलम्ब मन्तरीकर्तुमक्षमाः [^५]क्षामतया मा यासिषुः
प्राणाः । सर्वथा विनष्टोऽस्मि, न दृष्टा देवी कादम्बरी, नापि वैशम्पा- यन' इति । एवमुत्प्र-
न्न पन्ननिश्चयोऽध्प्यपरिच्छेद्यस्वभावत्वात्प्रत्याशायाः कदाचिदस्य वृत्तान्तस्याभिक्षाज्ञा महाश्वेतापि
भवत्येव । तत्तां ताव- त्पश्यामि । ततो यथायुक्तं प्रतिपत्स्य इत्यारोप्य हृदये तदाभ-
श्रमस्यैव नातिदूरे निवेशिततुरगसैन्यः सैन्यसमायोगमपनीय सर्पनिर्मोकपरि- लघुनी घनोज्झित-
ज्योत्स्नाभिरामे परिधाय वाससी तथास्थितपर्याण- मेवेन्द्रायुधमारुह्य महाश्वेताश्रममुपाजगाम ।
 
[ टि ]-- व्यलोकयत् तदेति चेतसि चित्ते चकार निर्ममे । नियतं निश्चितमसौ वैशम्पायन: पत्रलेखायाः सकाशात्समी
पान्मदागमनं चन्द्रापीडागमनमुपलभ्य प्राप्य प्रथममेवादावेवापकाक्रान्तो गतो येन कारणेनावस्थानचिह●
ह्नमात्रकमपि निवासज्ञापकाभिज्ञानमात्रमपि कथमपि महता कष्टेन नोपलक्ष्यते न ज्ञायते । [^1]निरुद्ध द्देशशं
मिनिरुद्धप्रदेशं गतश्च प्राप्तश्चासानेचवेव वैशम्पायन [^2]एवात्माभिर-
न्विष्टोऽपि विलोकितोsऽपि क्वापि न दृष्टो न दृक्पथ.
मायातः । तत्त। तत्त- स्माद्धेतोः कष्टतरमतिकृच्छ्रमापतितमायातम् । तदेव प्रदर्शयन्नाह – वैशम्पायनेति ।
वैशम्पायनमदृष्ट्वानवेक्ष्यात्मात्प्रदेशात्पदमपि गन्तुं पादादेव नोत्सहेते नोद्यमं कुर्वाते । मे मै[^3]मम मन्मथः कंदर्प-
र्परतस्य शरबोनैरैर्बाणैर्विक्षिप्ता नोदितावश्च प्राणा असवः गताः कथं नेत्या- काङ्क्षायामाह -- कादम्बरीति । केवलं
कादम्बरीदर्शन मेवालम्बनं येषां ते तथा । तद्दर्शनावलम्बनेन स्थिता इत्यर्थः । अन्तरा मध्ये क्षणमपि
निमेषमात्रमपि विलम्बं कर्तुतुं विधातुमक्षमा असमर्थाः क्षामतया क्षीणतया मा यासिषुः प्राणाः । न विलो-
किता देवी काद- म्बरी न वैशम्पायन इति हेतोः सर्वथा सर्वात्मनाहं विनष्टो गतप्राय एवास्मि । एवमुत्पन.
न्ननिश्चयोऽपि संजातनिर्णयोऽप्य परिच्छेद्य स्वभा- वत्वादन [^4]नावेद्य प्रकृतित्वात्प्रत्याशायाः प्रतिलिप्साया अस्य पूर्वो-
कक्तवृत्तान्तस्य कदाचिदभिज्ञा वेत्री महाश्वेतापि भवत्येव । तत्तस्मा- द्धेतोस्तावदादौ तां महाश्वेतां पश्यामि
विलोकयामि । ततस्तदनन्तरं यथायुक्तं यथोचितं प्रतिपत्स्येऽङ्गीकारण्करिष्ये हृदये चेतसीत्यारोप्येत्या- धाय तस्या
महाश्वेताया आश्रमस्य गुम्फाया नातिदूरे नातिविप्रकृष्टे निवेशितं स्थापितं तुरगसैन्यमश्वबलं येनैवंभूतः सैन्य-
समायोगं वाहि- न्याः संबन्धमपनीय दूरीकृत्य सर्पस्याहेर्निर्मोकः कक्षुञ्चुकः । 'फणो- ऽहिकोशे तु निर्ल्सवयनी निर्मो-
ककककञ्चुकाः' इति हैमः । तद्वत्परिलघु- न्यगुरुणी, घनेन मेघेनोज्झिता त्यक्ता या ज्योत्स्ना चन्द्रिका तद्वद- भिरामे
मनोहरे वाससी वस्त्रे परिधाय परिधानं कृत्वा । अत्र वस्त्र- द्वयग्रहणं देशाचारविशेषादेव मन्तव्यम् । यथा पूर्व
वं स्थापितं तथैव स्थितं पर्याणं पस्ल्ययनं यस्यैवंभूतमेवेन्द्रायुधमश्वमारुत्ह्यारोहणं कृत्वा महाश्वेताश्रममुपाज-
गामोपाययौ ।
 
टिप्प०-[^1]F. न कोऽध्प्यस्यार्थः । अत एव 'निरुद्देशम्' (नास्ति उद्देशो यन्त्र तथा तत्) इत्येव पाठः ।
[^2]F. 'एवम्' अस्माभिः अन्विष्टोपि न दृष्टः, इत्येव पाठः ।
[^3]F. वाक्यादौ 'मे' इति प्रयोगोप्यवैयाकरणत्वम् ।
अतः मे इति पूर्वान्वयि, मे पादौ नोत्सहेते इति ।
[^4 भा]F.आशायाः लस्वभावो न इदंतया निश्चेतुं शक्यः,
नानारूपा भाआज्ञा भवतीत्याशयः ।
 
•[^१]G. पाठा०-प्रथमतरम्.
-१ प्रथमतरम्[^२]G. २ मात्रकमपि .
[^३]G. निरुद्देशम् .
[^४]G. कष्टम्, कष्टतमम्.
[^५]G. क्षामतयामी प्राणाः; क्षोभम
यप्राणा: .
[^६]G. अपहाय.