2023-03-30 14:19:33 by ramamurthys
This page has been fully proofread once and needs a second look.
उपमानस्याक्षेपः स्यादुपमेयत्वकल्पनं यद्वा ।
यत्र प्रतीपमेतद् विबुधैरभिधीयते द्विविधम् ॥ प्र. ८.६२
आक्षेप उपमानस्य कैमर्थक्येन कथ्यते ।
यद्वोपमेयभावः स्यात् तत्प्रतीपमुदाहृतम् ॥ प्र. य. ८.२१४
प्रसिद्धस्योपमानस्योपमेयत्वप्रकल्पनम् ।
निष्फलत्वाभिधानं वा प्रतीपमिति कथ्यते ॥
उक्त्वा चात्यन्तानुत्कर्षमत्युत्कृष्टस्य वस्तुनः ।
कल्पितेऽप्युपमानत्वे प्रतीपं केचिदूचिरे ॥ सा. १०.८८
प्रतीपमुपमानस्योपमेयत्वप्रकल्पनम् ।
अन्योपमेयलाभेन वर्ण्यस्यानादरश्च तत् ।
वर्ण्योपमेयलाभेन तथान्यस्यप्यनादरः ।
वर्ण्यनान्यस्योपमाया अनिष्पत्तिवचश्च तत् ।
प्रतीपमुपमानस्य कैमर्थ्यमपि मन्यते । कु. ११२-११६
उपमानानर्थक्यं प्रतीपमस्योपमेयत्वम् अ. क. ६०
प्रसिद्धौपम्यवैपरीत्येन-वर्ण्यमानमौपम्यमेकं प्रतीपम् । उपमानोपमेययोरन्यतरस्य
किञ्चिद्गुणप्रयुक्तमद्वितीयतयोत्कर्षं प्रतिहर्तुं द्वितीयं, प्रदर्शनेनोल्लास्यमानं सादृश्यमपरम् ।
उपमानस्य कैमर्थ्यं चतुर्थम् । सादृश्यविघटनं पञ्चमम् । र. २
प्रतीपमुपमानस्य धिक्कृत्यै चोपमेयता । अल-कौ. ८.३१०
<headword>प्रहर्षण</headword>
प्रहर्षणम् Praharṣaṇam : The Exalted :
pra √hṛṣ (to be delighted, rejoiced, glad) ana <anat Praharṣaṇa is a
figure where some kind of attainment of good and desired result is
artistically represented. Such result should be direct and occur in
three ways:
(i) to attain it all on a sudden,
(ii) to attain more than what is desired,
(iii) to attain by sincere effort.
eg 1. tiraskṛto roṣavaśāta pariṣvajan
priyo mṛgākṣyā śayitaḥ parāṅmukhaḥ.
kiṃ mūrcchitoʼsāviti kāndīśīkayā
kayācit ācumbya cirāya saṣvaje.
यत्र प्रतीपमेतद् विबुधैरभिधीयते द्विविधम् ॥ प्र. ८.६२
यद्वोपमेयभावः स्यात् तत्प्रतीपमुदाहृतम् ॥ प्र. य. ८.२१४
निष्फलत्वाभिधानं वा प्रतीपमिति कथ्यते ॥
उक्त्वा चात्यन्तानुत्कर्षमत्युत्कृष्टस्य वस्तुनः ।
कल्पितेऽप्युपमानत्वे प्रतीपं केचिदूचिरे ॥ सा. १०.८८
अन्योपमेयलाभेन वर्ण्यस्यानादरश्च तत् ।
वर्ण्यनान्यस्योपमाया अनिष्पत्तिवचश्च तत् ।
प्रतीपमुपमानस्य कैमर्थ्यमपि मन्यते । कु. ११२-११६
उपमानानर्थक्यं प्रतीपमस्योपमेयत्वम् अ. क. ६०
प्रसिद्धौपम्यवैपरीत्येन-वर्ण्यमानमौपम्यमेकं प्रतीपम् । उपमानोपमेययोरन्यतरस्य
किञ्चिद्गुणप्रयुक्तमद्वितीयतयोत्कर्षं प्रतिहर्तुं द्वितीयं, प्रदर्शनेनोल्लास्यमानं सादृश्यमपरम् ।
उपमानस्य कैमर्थ्यं चतुर्थम् । सादृश्यविघटनं पञ्चमम् । र. २
प्रतीपमुपमानस्य धिक्कृत्यै चोपमेयता । अल-कौ. ८.३१०
<headword>प्रहर्षण</headword>
प्रहर्षणम् Praharṣaṇam : The Exalted :
pra √hṛṣ (to be delighted, rejoiced, glad) ana <anat Praharṣaṇa is a
figure where some kind of attainment of good and desired result is
artistically represented. Such result should be direct and occur in
three ways:
(i) to attain it all on a sudden,
(ii) to attain more than what is desired,
(iii) to attain by sincere effort.
eg 1. tiraskṛto roṣavaśāta pariṣvajan
priyo mṛgākṣyā śayitaḥ parāṅmukhaḥ.
kiṃ mūrcchitoʼsāviti kāndīśīkayā
kayācit ācumbya cirāya saṣvaje.