Handbook of Classical Sanskrit Rhetoric /170

उपमानस्याक्षेपः स्यादुपमेयत्वकल्पनं यद्वा ।
यत्र प्रतीपमेतद् विबुधैरभिधीयते द्विविधम् ॥ प्र. ८.६२
 
आक्षेप उपमानस्य कैमर्थक्येन कथ्यते ।
यद्वोपमेयभावः स्यात् तत्प्रतीपमुदाहृतम् ॥ प्र. य. ८.२१४
 
प्रसिद्धस्योपमानस्योपमेयत्वप्रकल्पनम् ।
निष्फलत्वाभिधानं वा प्रतीपमिति कथ्यते ॥
 
उक्त्वा चात्यन्तानुत्कर्षमत्युत्कृष्टस्य वस्तुनः ।
कल्पितेऽप्युपमानत्वे प्रतीपं केचिदूचिरे ॥ सा. १०.८८
 
प्रतीपमुपमानस्योपमेयत्वप्रकल्पनम् ।
 
अन्योपमेयलाभेन वर्ण्यस्यानादरश्च तत् ।
 
वर्ण्योपमेयलाभेन तथान्यस्यप्यनादरः ।
 
वर्ण्यनान्यस्योपमाया अनिष्पत्तिवचश्च तत् ।
 
प्रतीपमुपमानस्य कैमर्थ्यमपि मन्यते । कु. ११२-११६
उपमानानर्थक्यं प्रतीपमस्योपमेयत्वम् अ. क. ६०
 
प्रसिद्धौपम्यवैपरीत्येन-वर्ण्यमानमौपम्यमेकं प्रतीपम् । उपमानोपमेययोरन्यतरस्य
किञ्चिद्गुणप्रयुक्तमद्वितीयतयोत्कर्षं प्रतिहर्तुं द्वितीयं, प्रदर्शनेनोल्लास्यमानं सादृश्यमपरम् ।
उपमानस्य कैमर्थ्यं चतुर्थम् । सादृश्यविघटनं पञ्चमम् । र. २
 
प्रतीपमुपमानस्य धिक्कृत्यै चोपमेयता । अल-कौ. ८.३१०
 
<headword>प्रहर्षण</headword>
 
प्रहर्षणम् Praharṣaṇam : The Exalted :
 
pra √hṛṣ (to be delighted, rejoiced, glad) ana <anat Praharṣaṇa is a
figure where some kind of attainment of good and desired result is
artistically represented. Such result should be direct and occur in
three ways:
(i) to attain it all on a sudden,
(ii) to attain more than what is desired,
(iii) to attain by sincere effort.
 
eg 1. tiraskṛto roṣavaśāta pariṣvajan
priyo mṛgākṣyā śayitaḥ parāṅmukhaḥ.
kimṃ mūrcchitoʼsāviti kāndīśīkayā
kayācit ācumbya cirāya saṣvaje.