संजय उवाच ।एतच्छ्रुत्वा वचो राज्ञो मद्रराजः प्रतापवान् ।दुर्योधनं तदा राजन्वाक्यमेतदुवाच ह ॥ १ ॥

दुर्योधन महाबाहो शृणु वाक्यविदां वर ।यावेतौ मन्यसे कृष्णौ रथस्थौ रथिनां वरौ ।न मे तुल्यावुभावेतौ बाहुवीर्ये कथंचन ॥ २ ॥

उद्यतां पृथिवीं सर्वां ससुरासुरमानवाम् ।योधयेयं रणमुखे संक्रुद्धः किमु पाण्डवान् ।विजेष्ये च रणे पार्थान्सोमकांश्च समागतान् ॥ ३ ॥

अहं सेनाप्रणेता ते भविष्यामि न संशयः ।तं च व्यूहं विधास्यामि न तरिष्यन्ति यं परे ।इति सत्यं ब्रवीम्येष दुर्योधन न संशयः ॥ ४ ॥

एवमुक्तस्ततो राजा मद्राधिपतिमञ्जसा ।अभ्यषिञ्चत सेनाया मध्ये भरतसत्तम ।विधिना शास्त्रदृष्टेन हृष्टरूपो विशां पते ॥ ५ ॥

अभिषिक्ते ततस्तस्मिन्सिंहनादो महानभूत् ।तव सैन्येष्ववाद्यन्त वादित्राणि च भारत ॥ ६ ॥

हृष्टाश्चासंस्तदा योधा मद्रकाश्च महारथाः ।तुष्टुवुश्चैव राजानं शल्यमाहवशोभिनम् ॥ ७ ॥

जय राजंश्चिरं जीव जहि शत्रून्समागतान् ।तव बाहुबलं प्राप्य धार्तराष्ट्रा महाबलाः ।निखिलां पृथिवीं सर्वां प्रशासन्तु हतद्विषः ॥ ८ ॥

त्वं हि शक्तो रणे जेतुं ससुरासुरमानवान् ।मर्त्यधर्माण इह तु किमु सोमकसृञ्जयान् ॥ ९ ॥

एवं संस्तूयमानस्तु मद्राणामधिपो बली ।हर्षं प्राप तदा वीरो दुरापमकृतात्मभिः ॥ १० ॥

शल्य उवाच ।अद्यैवाहं रणे सर्वान्पाञ्चालान्सह पाण्डवैः ।निहनिष्यामि राजेन्द्र स्वर्गं यास्यामि वा हतः ॥ ११ ॥

अद्य पश्यन्तु मां लोका विचरन्तमभीतवत् ।अद्य पाण्डुसुताः सर्वे वासुदेवः ससात्यकिः ॥ १२ ॥

पाञ्चालाश्चेदयश्चैव द्रौपदेयाश्च सर्वशः ।धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च सर्वे चापि प्रभद्रकाः ॥ १३ ॥

विक्रमं मम पश्यन्तु धनुषश्च महद्बलम् ।लाघवं चास्त्रवीर्यं च भुजयोश्च बलं युधि ॥ १४ ॥

अद्य पश्यन्तु मे पार्थाः सिद्धाश्च सह चारणैः ।यादृशं मे बलं बाह्वोः संपदस्त्रेषु या च मे ॥ १५ ॥

अद्य मे विक्रमं दृष्ट्वा पाण्डवानां महारथाः ।प्रतीकारपरा भूत्वा चेष्टन्तां विविधाः क्रियाः ॥ १६ ॥

अद्य सैन्यानि पाण्डूनां द्रावयिष्ये समन्ततः ।द्रोणभीष्मावति विभो सूतपुत्रं च संयुगे ।विचरिष्ये रणे युध्यन्प्रियार्थं तव कौरव ॥ १७ ॥

संजय उवाच ।अभिषिक्ते तदा शल्ये तव सैन्येषु मानद ।न कर्णव्यसनं किंचिन्मेनिरे तत्र भारत ॥ १८ ॥

हृष्टाः सुमनसश्चैव बभूवुस्तत्र सैनिकाः ।मेनिरे निहतान्पार्थान्मद्रराजवशं गतान् ॥ १९ ॥

प्रहर्षं प्राप्य सेना तु तावकी भरतर्षभ ।तां रात्रिं सुखिनी सुप्ता स्वस्थचित्तेव साभवत् ॥ २० ॥

सैन्यस्य तव तं शब्दं श्रुत्वा राजा युधिष्ठिरः ।वार्ष्णेयमब्रवीद्वाक्यं सर्वक्षत्रस्य शृण्वतः ॥ २१ ॥

मद्रराजः कृतः शल्यो धार्तराष्ट्रेण माधव ।सेनापतिर्महेष्वासः सर्वसैन्येषु पूजितः ॥ २२ ॥

एतज्ज्ञात्वा यथाभूतं कुरु माधव यत्क्षमम् ।भवान्नेता च गोप्ता च विधत्स्व यदनन्तरम् ॥ २३ ॥

तमब्रवीन्महाराज वासुदेवो जनाधिपम् ।आर्तायनिमहं जाने यथातत्त्वेन भारत ॥ २४ ॥

वीर्यवांश्च महातेजा महात्मा च विशेषतः ।कृती च चित्रयोधी च संयुक्तो लाघवेन च ॥ २५ ॥

यादृग्भीष्मस्तथा द्रोणो यादृक्कर्णश्च संयुगे ।तादृशस्तद्विशिष्टो वा मद्रराजो मतो मम ॥ २६ ॥

युध्यमानस्य तस्याजौ चिन्तयन्नेव भारत ।योद्धारं नाधिगच्छामि तुल्यरूपं जनाधिप ॥ २७ ॥

शिखण्ड्यर्जुनभीमानां सात्वतस्य च भारत ।धृष्टद्युम्नस्य च तथा बलेनाभ्यधिको रणे ॥ २८ ॥

मद्रराजो महाराज सिंहद्विरदविक्रमः ।विचरिष्यत्यभीः काले कालः क्रुद्धः प्रजास्विव ॥ २९ ॥

तस्याद्य न प्रपश्यामि प्रतियोद्धारमाहवे ।त्वामृते पुरुषव्याघ्र शार्दूलसमविक्रमम् ॥ ३० ॥

सदेवलोके कृत्स्नेऽस्मिन्नान्यस्त्वत्तः पुमान्भवेत् ।मद्रराजं रणे क्रुद्धं यो हन्यात्कुरुनन्दन ।अहन्यहनि युध्यन्तं क्षोभयन्तं बलं तव ॥ ३१ ॥

तस्माज्जहि रणे शल्यं मघवानिव शम्बरम् ।अतिपश्चादसौ वीरो धार्तराष्ट्रेण सत्कृतः ॥ ३२ ॥

तवैव हि जयो नूनं हते मद्रेश्वरे युधि ।तस्मिन्हते हतं सर्वं धार्तराष्ट्रबलं महत् ॥ ३३ ॥

एतच्छ्रुत्वा महाराज वचनं मम सांप्रतम् ।प्रत्युद्याहि रणे पार्थ मद्रराजं महाबलम् ।जहि चैनं महाबाहो वासवो नमुचिं यथा ॥ ३४ ॥

न चैवात्र दया कार्या मातुलोऽयं ममेति वै ।क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य जहि मद्रजनेश्वरम् ॥ ३५ ॥

भीष्मद्रोणार्णवं तीर्त्वा कर्णपातालसंभवम् ।मा निमज्जस्व सगणः शल्यमासाद्य गोष्पदम् ॥ ३६ ॥

यच्च ते तपसो वीर्यं यच्च क्षात्रं बलं तव ।तद्दर्शय रणे सर्वं जहि चैनं महारथम् ॥ ३७ ॥

एतावदुक्त्वा वचनं केशवः परवीरहा ।जगाम शिबिरं सायं पूज्यमानोऽथ पाण्डवैः ॥ ३८ ॥

केशवे तु तदा याते धर्मराजो युधिष्ठिरः ।विसृज्य सर्वान्भ्रातॄंश्च पाञ्चालानथ सोमकान् ।सुष्वाप रजनीं तां तु विशल्य इव कुञ्जरः ॥ ३९ ॥

ते च सर्वे महेष्वासाः पाञ्चालाः पाण्डवास्तथा ।कर्णस्य निधने हृष्टाः सुषुपुस्तां निशां तदा ॥ ४० ॥

गतज्वरं महेष्वासं तीर्णपारं महारथम् ।बभूव पाण्डवेयानां सैन्यं प्रमुदितं निशि ।सूतपुत्रस्य निधने जयं लब्ध्वा च मारिष ॥ ४१ ॥