2023-03-25 07:15:53 by Akshaydixit
This page has been fully proofread once and needs a second look.
निकरैर्लोचनानि प्रतिहन्ति । तत्प्रतिघातलेशं सो
पुनः पुनर्वीक्ष्यमाणं तु दर्शनं प्रयच्छति । यथा राज
स्वसुहृद्
यन्ति तथा निरुन्धन्ति अप्रवेशेऽपि तस्य फललाभं पश्चात्त-
र्कयन्ति चेन्निरोधं विसृजन्ति, तत्साम्यमिह गम्यते । अत्र
पद्मरागाणां विमण्डलवदतिवैपुल्यमतिभास्वरत्वं च व्यञ्जित-
मित्युपमोत्थापिता वाच्या हेतूत्प्रेक्षा । ततश्चिरमबुद्
पश्चादप्रतिघातोत्प्रेक्षा गम्यते । एवमुपमोत्प्रेक्षाद्वयालंकृते
प्रस्तुत
वृत्तान्तप्रतीते: समासोक्तिश्चेत्येतेषां संकरः । उत्प्रेक्षाभ्यां च
कृतनिवर्तनरूप आक्षेपालंकारो ध्वन्यते । 'समासोक्ति: परि-
स्फूर्तिः प्रस्तुतेऽप्रस्तुतस्य चेत् । अयमैन्द्रीमुखं पश्य रक्तश्चु-
म्बति चन्द्रमाः ॥' इति समासोक्तिलक्षणोदाहरणे । तत्र
रक्तमुखविशेषणसाधारण्यादप्रस्तुतवृत्तान्तप्रतीतिः । इह तु
सारूप्यादिति विशेषः । सारूप्यनिबन्धनापि समासोक्तिरस्तीति
तदुदाहरणपूर्वकं समर्थितं कुवलयानन्दे । 'आक्षेप: स्वयमु-
क्तस्य प्रतिषेधो विचारणात् । चन्द्र संदर्शयात्मानमथ वास्ति
प्रियामुखम् ॥' इत्याक्षेपालंकारस्य लक्षणोदाहरणे ।
स्वयमुक्तप्रतिषेधस्येवेह स्वयंकृतनिवर्तनस्याप्युदाहरणमुपपन्नम्।