2023-02-25 04:22:19 by Vasant
This page has been fully proofread once and needs a second look.
मनो व्यत्थातुमशक्तं लीनं निर्विकल्पक-समाधिमनुभवतीति भावः
८३
इदानीं गुणत्रयमयस्य मायाविद्यादिशब्दरभिहितस्य अव्यक्तस्य
कार्यानुमेयस्य स्थूलसूक्ष्मादिसकलकार्यहेतुत्वात् ज्ञाननाश्यत्वाच्च शीर्यत
इति व्युत्पत्या कारणशरीरत्वं च वदन् अव्यक्तनाम्नीत्यादिना उपक्रान्तां
मायामुपसंहरति अव्यक्तमेतदिति ।
अव्यक्तमेतत्त्रिगुणै-निरुक्तं तत्कारणं नाम शरीरमात्मनः ।
सुषुप्तिरेतस्य विभक्त्यवस्था प्रलीन सर्वेन्द्रिय बुद्धिवृत्तिः ॥ १२२ ॥
अव्यक्तं स्वस्वरूपतः साक्षादस्पष्टं । एतत्त्रिगुणैः त्रयश्च ते गुणाश्च
त्रिगुणाः एते च ते त्रिगुणाश्च एतत्त्रिगुणाः, कामक्रोधाज्ञाना-लस्या-
मानित्वादिभि-र्धर्मैरनुमेयै: रजस्तमस्सत्वगुणैः, निरुक्तं त्रिगुणात्मिका
कार्यानुमेया इति पूर्वं कथितं कृतनिर्वचनमित्यर्थः । तत् अव्यक्तं अविद्यादि
शब्दवाच्यं आत्मन: कारणं नाम शरीरं । शास्त्रे कारणशरीरमिति
प्रसिद्धमित्यर्थः । अस्यासाधारणीम
कारणशरीरस्य अव्यक्तस्य । प्रलीनसर्वेन्द्रियबुद्धिवृत्तिरिति सुषुप्ते-
र्विशेषणं । सर्वाणि चतानीन्द्रियाणि च सर्वेन्द्रियाणि तानि च बुद्धिश्च
सर्वेन्द्रियबुद्धयः तासां वृत्तयः सर्वेन्द्रियबुद्धिवृत्तयः प्रलीना यस्यां सुषुप्तौ
सा प्रलीन
केवलबुद्धिवृत्तिमत्याःस्वप्नावस्थायाश्च व्यावृत्तिः कृता ।
विभक्त्यवस्था
रसाधारणत्वात् स्वमात्रस्य सुषुप्तिरसाधारणण्यवस्थेति भावः ॥ १२२॥
अन्तिमपादार्थं अनुभवेन स्पष्टयति । सर्वेति ।
सर्वप्रकार
सर्वप्रकार-
बीजात्मनावस्थितिरेव बुद्
सुषुप्तिरत्रास्य किल प्रतीतिः
किंचिन्नवेद्मीति जगत्प्रसिद्धेः ॥१२३॥