This page has been fully proofread once and needs a second look.

श्रीविवेकचूडामणिः सव्याख्यः
 
भ्रान्तिभिः त्रिविधा इत्यादिना विवृता । तत एव विज्ञेया तिसृभि-

रेताभिः वासनाभिः ज्ञानं यथावन्नैव जायते ॥ २७२ ॥
 

 
एतत्त्रयमेव सम्यज्ज्ञानप्रतिबंधकं इत्याह प्रामाणिकोक्तितिं मूली-

कृत्य संसारेति ।
 

 
संसारकारागृह-मोक्षमिच्छोः
 

अयोमयं पादनिबद्ध-शृंखलम् ।

वदंति तज्ज्ञाः पटुवासनात्रयं
 

योस्माद्विमुक्तः समुपैति मुक्तिम् ॥ २७३ ॥
 

 
तज्ज्ञा: ब्रह्मविदः, पटुवासनात्रयं तानवमयातं लोकशास्त्रदेह-

वासनात्रयं संसार एव कारागृहं तस्मान्मोक्षं इच्छोः पुरुषस्य, अयोमयं

बहुदृढं पादनिबद्धशृंखलं पादयोः निबद्धं शृंखलमितिरूपकं, यथा

आयसशृंखलाद्धपादयुग्मः गन्तुं न शक्नोति एवं लोकादिवासनात्रययुतः

विष्णोः परमं पदं नैव प्राप्तुं शक्नोतीत्यभिप्राय: । यो नरः अस्मात्

पूर्वोक्तवासनात्रयात् विमुक्तः तनूकृतवासनः स मुक्तितिं समुपैति यथा-

वज्ज्ञानेनेति शेषः ॥ २७३॥
 

 
तत्र प्रतिबंधकवासनापनयने सदृष्टान्तं आत्मवासना-समेधनं कारण-

माह । जलादीत्यादिना ।
 

 
जलादिसंपर्क-वशात् प्रभूतदुर्गन्ध-धूतागरु-दिव्यवासना ।

संघर्षणेनैव विभाति सम्यक् विधूयमाने सति बाह्यगंधे ॥२७४ ॥

 
अगरो: जलादिसंपर्कवशात् प्रभूतः बहुलः यः दुर्गन्ध: तेन धूतागरु-

दिव्यवासना सौरभ्यं, संघर्षणेन बाह्यगंधे विध्धूयमाने अपनीयमाने

तिरस्क्रियमाण एव सम्यग्विभाति इतिदृष्टान्तः॥२७४॥
 

 
अंतश्श्रिश्रतानन्त-दुरंतवासनाधूलीविलिप्ता परमात्मवासना ।

प्रज्ञातिसंघर्षणतो विशुद्धा प्रतीयते चन्दनगंधवत्स्फुटा ॥२७५॥
 

 
अंतरिता या अनन्ता बहुविधा दुरन्ता दुष्फलदा वासना अनात्म-

वासना सैव धूली तया विशेषेण लिप्ता अभिभूता परमात्मवासना, प्रज्ञया