2023-03-02 15:52:41 by Vidyadhar Bhat
This page has been fully proofread once and needs a second look.
['ಯಾರಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಮನಸ್ಸು ತನ್ನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ?'
ಕೇನೇಷಿತಂಸಪತತಿ ಪ್ರೇಷಿತಂ ಮನಃ (ಕೇನ ಉ. ೧. ೧). ಇಲ್ಲಿ ಯಃ ಚೇತಯತಿ
ಬುದ್ದಾಧ್ಯಾದಿ (ಶ್ಲೋ, ೧೨೭) ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸಿದೆ.]
ಅಹಂಕಾರಾದಿ-ದೇಹಾಂತಾ ವಿಷಯಾಶ್ಚ ಸುಖಾದಯಃ ।
ವೇದ್ಯಂತೇ ಘಟವದ್ಯೇನ ನಿತ್ಯ ಬೋಧ-ಸ್ವರೂಪಿಣಾ || ೧೩೦ ||
ಅಹಂಕಾರಾದಿ.-ದೇ ಹಾಂತಾಃ = ಅಹಂಕಾರವೇ ಮೊದಲಾಗಿ ದೇಹದ ವರೆಗಿರು-
ವುವು, ವಿಷಯಾಃ ಚ = ಶಬ್ದಾದಿ ವಿಷಯಗಳು, ಸುಖಾದಯಃ = ಸುಖಾದಿಗಳು,
ನಿತ್ಯ ಬೋಧ- ಸ್ವರೂಪಿಣಾ -= ನಿತ್ಯಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪನಾದ, ಯೇನ-=ಯಾವನಿಂದ ಘಟ.
ವತ್ --
ವತ್ = ಗಡಿಗೆಯಂತೆ, ವೇದ್ಯಂತೇ = ಅರಿಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆಯೊ.
೧೩೦. ಅಹಂಕಾರವೇ ಮೊದಲಾಗಿ ದೇಹದ ವರೆಗಿನ (ವಿಷಯಗಳೂ)
ಶಬ್ದವೇ ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳೂ ಸುಖವೇ ಮೊದಲಾದುವೂ ನಿತ್ಯಜ್ಞಾನ
ಸ್ವರೂಪಿಯಾದ ಆತ್ಮನಿಂದ ಗಡಿಗೆಯಂತೆ ಅರಿಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.[^೧]
[^೧] 'ಆತ್ಮನು ಅವಿನಾಶಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದ್ರಷ್ಟೃವಿನ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ನಾಶವಿಲ್ಲ' ನ ಹಿ
ದ್ರಷ್ಟುರ್ದೃಷ್ಟ ಟೇರ್ನಿವಿಪರಿಲೋಪೋ ವಿದ್ಯತೇsವಿನಾಶಿತ್ವಾತ್ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ ಉ.
೪. ೩. ೨೩). ]
ಏಷೋಂತರಾತ್ಮಾ ಪುರುಷಃ ಪುರಾಣೋ
ನಿರಂತರಾಖಂಡಸುಖಾನುಭೂತಿಃ ।
ಸದೈಕರೂಪಃ ಪ್ರತಿಬೋಧಮಾತ್ರೋ
ಯೇನೇಷಿತಾ ವಾಗಸವಶ್ಚರಂತಿ ॥ ೧೩೧ ॥
ಏಷಃ ಅಂತರಾತ್ಮಾ=ಇವನೇ ಅಂತರಾತ್ಮನು, ಪುರಾಣಃ ಪುರುಷಃ =
ಪುರಾಣಪುರುಷನು, ನಿರಂತರ-ಅಖಂಡ-ಸುಖಾನುಭೂತಿಃ = ನಿತ್ಯವೂ ಅಖಂಡವೂ
ಆದ ಸುಖಾನುಭವವುಳ್ಳವನು, ಸದಾ ಏಕರೂಪಃ = ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇ ವಿಧ-
ವಾದ ಸ್ವರೂಪವುಳ್ಳವನು, ಪ್ರತಿ ಬೋಧಮಾತ್ರಃ = ಜ್ಞಾನ-ಮಾತ್ರಸ್ವರೂಪನು,
ಯೇನ = ಯಾವನಿಂದ, ಇಷಿತಾಃ = ಪ್ರೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವುಗಳಾಗಿ, ವಾಕ್ = ವಾಕ್ಕು,
ಅಸವಃ ಚ = ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಗಳು, ಚರಂತಿ = ಚಲಿಸುತ್ತವೆಯೊ.
೧೩೧. ಇವನೇ ಅಂತರಾತ್ಮನು,[^೧] ಪುರಾಣಪುರುಷನು, ನಿತ್ಯಾಖಂಡ-
ಸುಖಾನುಭವವುಳ್ಳವನು, ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇ ವಿಧವಾದ ಸ್ವರೂಪ
ಕೇನೇಷಿತಂ
ಬುದ್
ಅಹಂಕಾರಾದಿ-ದೇಹಾಂತಾ ವಿಷಯಾಶ್ಚ ಸುಖಾದಯಃ ।
ವೇದ್ಯಂತೇ ಘಟವದ್ಯೇನ ನಿತ್ಯ
ಅಹಂಕಾರಾದಿ
ವುವು, ವಿಷಯಾಃ ಚ = ಶಬ್ದಾದಿ ವಿಷಯಗಳು, ಸುಖಾದಯಃ = ಸುಖಾದಿಗಳು,
ನಿತ್ಯ ಬೋಧ-
ವತ್ -
ವತ್ = ಗಡಿಗೆಯಂತೆ, ವೇದ್ಯಂತೇ = ಅರಿಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆಯೊ.
೧೩೦. ಅಹಂಕಾರವೇ ಮೊದಲಾಗಿ ದೇಹದ ವರೆಗಿನ (ವಿಷಯಗಳೂ)
ಶಬ್ದವೇ ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳೂ ಸುಖವೇ ಮೊದಲಾದುವೂ ನಿತ್ಯಜ್ಞಾನ
ಸ್ವರೂಪಿಯಾದ ಆತ್ಮನಿಂದ ಗಡಿಗೆಯಂತೆ ಅರಿಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.[^೧]
[^೧] 'ಆತ್ಮನು ಅವಿನಾಶಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದ್ರಷ್ಟೃವಿನ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ನಾಶವಿಲ್ಲ' ನ ಹಿ
ದ್ರಷ್ಟುರ್ದೃಷ್
೪. ೩. ೨೩). ]
ಏಷೋಂತರಾತ್ಮಾ ಪುರುಷಃ ಪುರಾಣೋ
ನಿರಂತರಾಖಂಡಸುಖಾನುಭೂತಿಃ ।
ಸದೈಕರೂಪಃ ಪ್ರತಿಬೋಧಮಾತ್ರೋ
ಯೇನೇಷಿತಾ ವಾಗಸವಶ್ಚರಂತಿ ॥ ೧೩೧ ॥
ಏಷಃ ಅಂತರಾತ್ಮಾ=ಇವನೇ ಅಂತರಾತ್ಮನು, ಪುರಾಣಃ ಪುರುಷಃ =
ಪುರಾಣಪುರುಷನು, ನಿರಂತರ-ಅಖಂಡ-ಸುಖಾನುಭೂತಿಃ = ನಿತ್ಯವೂ ಅಖಂಡವೂ
ಆದ ಸುಖಾನುಭವವುಳ್ಳವನು, ಸದಾ ಏಕರೂಪಃ = ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇ ವಿಧ-
ವಾದ ಸ್ವರೂಪವುಳ್ಳವನು, ಪ್ರತಿ ಬೋಧಮಾತ್ರಃ = ಜ್ಞಾನ-ಮಾತ್ರಸ್ವರೂಪನು,
ಯೇನ = ಯಾವನಿಂದ, ಇಷಿತಾಃ = ಪ್ರೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವುಗಳಾಗಿ, ವಾಕ್ = ವಾಕ್ಕು,
ಅಸವಃ ಚ = ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಗಳು, ಚರಂತಿ = ಚಲಿಸುತ್ತವೆಯೊ.
೧೩೧. ಇವನೇ ಅಂತರಾತ್ಮನು,[^೧] ಪುರಾಣಪುರುಷನು, ನಿತ್ಯಾಖಂಡ-
ಸುಖಾನುಭವವುಳ್ಳವನು, ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇ ವಿಧವಾದ ಸ್ವರೂಪ