विवेकचूडामणिः कर्णाटानुवादसहितः /69

ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ
 
000.
 
ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾದ ವಿಕ್ಷೇಪಶಕ್ತಿಯು[^೧] ರಜೋಗುಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು,
.
ಇದರಿಂದ ಬಹುಕಾಲದಿಂದಲೂ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರವರ್ತನೆಯು ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಸೇರಿದ ರಾಗವೇ ಮೊದಲಾದುವೂ ದುಃಖವೇ ಮೊದಲಾದುವೂ ಈ

ವಿಕ್ಷೇಪಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಯಾವಾಗಲೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿರುವುವು.
 

 
[^೧೧೩]
 
೫೯
 
[೧ ಆವರಣಶಕ್ತಿಯು ವಸ್ತುವಿನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿದಾಗ ವಿಕ್ಷೇಪಶಕ್ತಿಯು

ಒಂದು ಹೊಸ ರೂಪವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ.
 
]
 
ಕಾಮಃ ಕ್ರೋಧೋ ಲೋಭ-ದಂಭಾದ್ಯ ಸೂರ್ಯಾ
ಯಾs-
ಹಂಕಾರೇರ್ಷಾಷ್ಯಾ-ಮತ್ಸರಾದ್ಯಾಸ್ತು ಘೋರಾತಿರಾಃ ।

ಧರ್ಮಾ ಏತೇ ರಾಜಸಾಃ ಪುಂಪ್ರವೃತ್ತಿ-

ರ್ಯಸ್ಮಾದೇಷಾ ತದ್ರಜೋ
 
ಬಂಧಹೇತುಃ ॥ ೧೧೨ ।
 
|
 
ಕಾಮಃ = ಕಾಮ, ಕ್ರೋಧಃ -= ಕ್ರೋಧ, ಲೋಭ.- ದಂಭಾದಿ.- ಅಸೂಯಾ-

ಅಹಂಕಾರ -ಈರ್ಷಾಷ್ಯಾ - ಮತ್ಸರಾದ್ಯಾಃ ತು-=ಲೋಭ ದಂಭ ಮೊದಲಾದ, ಅಸೂಯೆ,

ಅಹಂಕಾರ, ಈರ್ಷೆಷ್ಯೆ , ಮತ್ಸರ ಮೊದಲಾದ, ಏತೇ ಘೋರಾಃ ಧರ್ಮಾಃ -= ಈ

ಘೋರವಾದ ಧರ್ಮಗಳು, ರಾಜಸಾಃ = ರಜೋಗುಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿದುವು, ಯಸ್ಮಾತ್ =

ಯಾವ ರಜೋಗುಣದಿಂದ, ಏಷಾ ಪುಂಪ್ರವೃತ್ತಿಃ -= ಈ ಪುರುಷಪ್ರವೃತ್ತಿಯು
(
[ಉಂಟಾಗಿದೆಯೋ]; ತತ್- =ಆದುದರಿಂದ, ರಜಃ -= ರಜಸ್ಸು, ಬಂಧಹೇತುಃ -= ಬಂಧಕ್ಕೆ
 
ಯಾವ
 
ರಜೋಗುಣದಿಂದ
 

ಕಾರಣ.
 

 
೧೧೨. ಕಾಮ ಕ್ರೋಧ ಲೋಭ ದಂಭ ಅಸೂಯೆ ಅಹಂಕಾರ

ಈರ್ಷೆಷ್ಯೆ ಮತ್ಸರ, ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಘೋರಧರ್ಮಗಳು- ಯಾವುದರಿಂದ

ಈ ಪುರುಷಪ್ರವೃತ್ತಿಯು ಉಂಟಾಗಿರುವುದೊ-ಆ ರಜೋಗುಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧ
-
ಪಟ್ಟವು. ಆದುದರಿಂದ ರಜೋಗುಣವು ಬಂಧಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
 

 
ಏಷಾss ವೃತಿರ್ನಾಮ ತಮೋಗುಣಸ್ಯ

ಶಕ್ತಿರ್ಯಯಾ ವಸ್ತ್ರವಭಾಸತೇಽನ್ಯಥಾ ।

ಸೈಷಾ ನಿದಾನಂ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃಸೃತೇ-

ರ್ವಿಕ್ಷೇಪಶಃಶಕ್ತೇಃ ಪ್ರವಣಸ್ಯ ಹೇತುಃ ॥ ೧೧೩ ॥
 
ಯಯಾ -
 
ಯಯಾ = ಯಾವುದರಿಂದ, ವಸ್ತು –= ವಸ್ತುವು, ಅನ್ಯಥಾ –= ಬೇರೆ ಬಗೆಯಾಗಿ
,
ಅವಭಾಸತೇ = ಇರುತ್ತದೆಯೊ, ಏಷಾ -= ಇದೇ, ತಮೋಗುಣಸ್ಯ =ತಮೋಗುಣದ
,
ಆವೃತಿಃ ನಾಮ =ಆವರಣ ಎಂಬ, ಶಕ್ತಿಃ = ಶಕ್ತಿಯು; ಸಾ ಏಷಾ -= ಆ ಇದೇ