2023-02-28 09:30:22 by Vidyadhar Bhat
This page has been fully proofread once and needs a second look.
ಮೃತ್ಯುಃ ಅಪಿ=ಈ ಮೃತ್ಯುವೂ ಕೂಡ, ಪ್ರತಿಪದಂ= ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ, ಅಭಿಯಾತಃ=
ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು [ಎಂದು], ವಿದ್ಧಿ = ತಿಳಿದುಕೊ; ಹಿತ- ಸುಜನ- ಗುರು-
ಉಕ್ತ್ಯಾ =ಹಿತರು ಸಾಧುಗಳು ಗುರುಗಳು ಇವರ ಮಾತಿನಿಂದಲೂ, ಸ್ವಸ್ಯ ಯುಕ್ತ್ಯಾ=
ತನ್ನ ಯುಕ್ತಿಯಿಂದಲೂ, ಗಚ್ಛತಃ = ನಡೆಯುತ್ತಿರುವವನಿಗೆ, ಫಲಸಿದ್ಧಿಃ = ಮೋಕ್ಷ
ಲಾಭವು, ಪ್ರಭವತಿ = ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ; ಸತ್ಯಂ = ಸತ್ಯವು, ಇತಿ ಏವ = ಹೀಗೆಂದೇ
ವಿದ್ಧಿ = ತಿಳಿದುಕೊ.
೮೧. ಭಯಂಕರವಾದ ವಿಷಯಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಮಲಿನ
ಬುದ್ಧಿಯುಳ್ಳವನನ್ನು ಮೃತ್ಯುವು ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿರುವುದೆಂದು
ತಿಳಿದುಕೊ. ಹಿತರು ಸಾಧುಗಳು ಗುರುಗಳು- ಇವರ ಮಾತಿಗೆ ಮತ್ತು
ತನ್ನ ಯುಕ್ತಿಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವವನಿಗೆ ಮೋಕ್ಷಲಾಭವು
ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ; ಇದು ಸತ್ಯವೆಂದೇ ತಿಳಿದುಕೊ.
[ಕಠೋಪನಿಷತ್ ೧, ೩, ೭-೮ ನೋಡಿ.]
ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಕಾಂಕ್ಷಾ ಯದಿ ವೈ ತವಾಸ್ತಿ
ತ್ಯಜಾತಿದೂರಾದ್ವಿಷಯಾನ್ ವಿಷಂ ಯಥಾ ।
ಪೀಯೂಷವತ್ತೋಷ-ದಯಾ ಕ್ರಮಾರ್ಜವ-
ಪ್ರಶಾಂತಿ-ದಾಂತೀರ್ಭಜ ನಿತ್ಯ ಮಾದರಾತ್ ॥ ೮೨ ।
ತವ = ನಿನಗೆ, ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ = ಮೋಕ್ಷದ, ಕಾಂಕ್ಷಾ = ಅಭಿಲಾಷೆಯು, ಯದಿ
ಅಸ್ತಿ ವೈ = ಇದ್ದರೆ, ವಿಷಯಾನ್ = ವಿಷಯಗಳನ್ನು, ವಿಷಂ ಯಥಾ = ವಿಷದಂತೆ,
ಅತಿದೂರಾತ್ = ಅತಿ ದೂರದಿಂದ, ತ್ಯಜ=ಬಿಟ್ಟುಬಿಡು; ತೋಷ-ದಯಾ-ಕ್ಷಮಾ-
ಆರ್ಜವ- ಪ್ರಶಾಂತಿ- ದಾಂತೀಃ = ಸಂತೋಷ ದಯೆ ಕ್ಷಮೆ ಸರಳತೆ ಶಮ ದಯೆ-
ಇವುಗಳನ್ನು, ಪೀಯೂಷವತ್ = ಅಮೃತದಂತೆ, ನಿತ್ಯಂ = ನಿತ್ಯವೂ, ಆದರಾತ್ =
ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ, ಭಜ = ಸೇವಿಸು.
೮೨. ನಿನಗೆ ಮೋಕ್ಷದ ಅಭಿಲಾಷೆಯು ಇದ್ದದ್ದೇ ಆದರೆ ವಿಷಯ-
ಗಳನ್ನು ವಿಷದಂತೆ ಅತಿದೂರದಲ್ಲಿಯೇ ತ್ಯಜಿಸು; ಸಂತೋಷ, ದಯೆ, ಕ್ಷಮೆ,
ಸರಳತೆ, ಶಮ, ದಮ-ಇವುಗಳನ್ನು ಅಮೃತದಂತೆ ನಿತ್ಯವೂ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ
ಸೇವಿಸು.
ಅನುಕ್ಷಣಂ ಯತ್ಪರಿಹೃತ್ಯ ಕೃತ್ಯಂ
ಅನಾದ್ಯವಿದ್ಯಾಕೃತ. ಬಂಧಮೋಕ್ಷಣಮ್ ।
ದೇಹಃ ಪರಾರ್ಥೋಽಯಮಮುಷ್ಯ ಪೋಷಣೇ
ಯಃ ಸಜ್ಜತೇ ಸ ಸ್ವಮನೇನ ಹಂತಿ || ೮೩ ||
ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು [ಎಂದು], ವಿದ್ಧಿ = ತಿಳಿದುಕೊ; ಹಿತ- ಸುಜನ- ಗುರು-
ಉಕ್ತ್ಯಾ =ಹಿತರು ಸಾಧುಗಳು ಗುರುಗಳು ಇವರ ಮಾತಿನಿಂದಲೂ, ಸ್ವಸ್ಯ ಯುಕ್ತ್ಯಾ=
ತನ್ನ ಯುಕ್ತಿಯಿಂದಲೂ, ಗಚ್ಛತಃ = ನಡೆಯುತ್ತಿರುವವನಿಗೆ, ಫಲಸಿದ್ಧಿಃ = ಮೋಕ್ಷ
ಲಾಭವು, ಪ್ರಭವತಿ = ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ; ಸತ್ಯಂ = ಸತ್ಯವು, ಇತಿ ಏವ = ಹೀಗೆಂದೇ
ವಿದ್ಧಿ = ತಿಳಿದುಕೊ.
೮೧. ಭಯಂಕರವಾದ ವಿಷಯಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಮಲಿನ
ಬುದ್ಧಿಯುಳ್ಳವನನ್ನು ಮೃತ್ಯುವು ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿರುವುದೆಂದು
ತಿಳಿದುಕೊ. ಹಿತರು ಸಾಧುಗಳು ಗುರುಗಳು- ಇವರ ಮಾತಿಗೆ ಮತ್ತು
ತನ್ನ ಯುಕ್ತಿಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವವನಿಗೆ ಮೋಕ್ಷಲಾಭವು
ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ; ಇದು ಸತ್ಯವೆಂದೇ ತಿಳಿದುಕೊ.
[ಕಠೋಪನಿಷತ್ ೧, ೩, ೭-೮ ನೋಡಿ.]
ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಕಾಂಕ್ಷಾ ಯದಿ ವೈ ತವಾಸ್ತಿ
ತ್ಯಜಾತಿದೂರಾದ್ವಿಷಯಾನ್ ವಿಷಂ ಯಥಾ ।
ಪೀಯೂಷವತ್ತೋಷ-ದಯಾ ಕ್ರಮಾರ್ಜವ-
ಪ್ರಶಾಂತಿ-ದಾಂತೀರ್ಭಜ ನಿತ್ಯ ಮಾದರಾತ್ ॥ ೮೨ ।
ತವ = ನಿನಗೆ, ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ = ಮೋಕ್ಷದ, ಕಾಂಕ್ಷಾ = ಅಭಿಲಾಷೆಯು, ಯದಿ
ಅಸ್ತಿ ವೈ = ಇದ್ದರೆ, ವಿಷಯಾನ್ = ವಿಷಯಗಳನ್ನು, ವಿಷಂ ಯಥಾ = ವಿಷದಂತೆ,
ಅತಿದೂರಾತ್ = ಅತಿ ದೂರದಿಂದ, ತ್ಯಜ=ಬಿಟ್ಟುಬಿಡು; ತೋಷ-ದಯಾ-ಕ್ಷಮಾ-
ಆರ್ಜವ- ಪ್ರಶಾಂತಿ- ದಾಂತೀಃ = ಸಂತೋಷ ದಯೆ ಕ್ಷಮೆ ಸರಳತೆ ಶಮ ದಯೆ-
ಇವುಗಳನ್ನು, ಪೀಯೂಷವತ್ = ಅಮೃತದಂತೆ, ನಿತ್ಯಂ = ನಿತ್ಯವೂ, ಆದರಾತ್ =
ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ, ಭಜ = ಸೇವಿಸು.
೮೨. ನಿನಗೆ ಮೋಕ್ಷದ ಅಭಿಲಾಷೆಯು ಇದ್ದದ್ದೇ ಆದರೆ ವಿಷಯ-
ಗಳನ್ನು ವಿಷದಂತೆ ಅತಿದೂರದಲ್ಲಿಯೇ ತ್ಯಜಿಸು; ಸಂತೋಷ, ದಯೆ, ಕ್ಷಮೆ,
ಸರಳತೆ, ಶಮ, ದಮ-ಇವುಗಳನ್ನು ಅಮೃತದಂತೆ ನಿತ್ಯವೂ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ
ಸೇವಿಸು.
ಅನುಕ್ಷಣಂ ಯತ್ಪರಿಹೃತ್ಯ ಕೃತ್ಯಂ
ಅನಾದ್ಯವಿದ್ಯಾಕೃತ. ಬಂಧಮೋಕ್ಷಣಮ್ ।
ದೇಹಃ ಪರಾರ್ಥೋಽಯಮಮುಷ್ಯ ಪೋಷಣೇ
ಯಃ ಸಜ್ಜತೇ ಸ ಸ್ವಮನೇನ ಹಂತಿ || ೮೩ ||