2023-02-28 05:26:08 by Vidyadhar Bhat
This page has been fully proofread once and needs a second look.
ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ
೩೯
ಪಂಚತ್ವಮಾಪುಃ ಸ್ವಗುಣೇನ ಬದ್ಧಾ
ಕುರಂಗ-ಮಾತಂಗ-ಪತಂಗ-ಮೀನ-
ಶೃಂಗಾ ನರಃ ಪಂಚಭಿರಂಚಿತಃ ಕಿಮ್ 11 22 11
ಕುರಂಗ-
ಮೀನು ದುಂಬಿ-ಈ ಐದು, ಶಬ್ದಾದಿಭಿಃ ಪಂಚಭಿಃ
ವಿಷಯಗಳಿಂದ, ಸ್ವಗುಣೇನ
ಬದ್ಧವಾಗಿ, ಪಂಚತ್ವಂ = ಮೃತ್ಯುವನ್ನು, ಆ
ಅಂಚಿತಃ ನರಃ ಕಿಂ = ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ನರನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ
ಹೇಳತಕ್ಕದ್ದೇನು?
ಪಂಚಭಿಃ
೭೬. ಜಿಂಕೆ ಆನೆ ಮಿಡತೆ ಮೀನು ದುಂಬಿ-ಈ ಐದು ಶಬ್ದವೇ ಮೊದ
ಲಾದ ವಂಚ
ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಗುಣಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿ ಮೃತ್ಯುವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತವೆ.
ಈ ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡಿರುವ ಮನುಷ್ಯನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹೇಳ
ತಕ್ಕದ್ದೇನು?
[^೧] ಜಿಂಕೆಯು ಬೇಟೆಗಾರನು ಮಾಡುವ ಶಬ್ದದಿಂದಲೂ ಆನೆಯು ಹೆಣ್ಣಾನೆಯ
ಸ್ಪರ್ಶದಿಂದಲೂ ಮಿಡತೆಯು ದೀಪದ ರೂವದಿಂದಲೂ ಮೀನು ಗಾಳದ ಹುಳುವಿನ
ರುಚಿಯಿಂದಲೂ ದುಂಬಿಯು ಪುಷ್ಪದ ಪರಿಮಳದಿಂದಲೂ ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ
ಒಂದೊಂದು ಇಂದ್ರಿಯದ ವಶಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಜಂತುವಿನ ಅವಸ್ಥೆಯೇ ಹೀಗಾದರೆ
ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಬಿದ್ದಿರುವ ಮನುಷ್ಯನ ಗತಿಯೇನು?
ದೋಷೇಣ ತೀ
ವಿಷಂ ನಿಹಂತಿ ಭೋಕ್ತಾರಂ ದ್ರಷ್ಟಾರಂ ಚಕ್ಷು
11 22 11
ಕ್ಕಿಂತಲೂ
ವಿಷಯಃ
ಕ್ಕಿಂತಲೂ,ದೋಷೇಣ = ದೋಷದಿಂದ, ತೀವ್
ವಿಷವು, ಭೋಕ್ತಾರಂ = ತಿನ್ನುವವನನ್ನು, ನಿಹಂತಿ = ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ, ಅಯಂ
ಚಕ್ಷುಷಾ = ಕಣ್ಣಿನಿಂದ, ದ್ರಷ್ಟಾರಮ್ ಅಪಿ = ನೋಡುವವನನ್ನು ಕೂಡ
{
[ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ],
P
೭೭. ಇಂದ್ರಿಯದ ವಿಷಯವು ದೋಷದಲ್ಲಿ ಕಾಳಸರ್ಪದ ವಿಷ
ಕ್ಕಿಂತಲೂ ತೀಕ್ಷ್