विवेकचूडामणिः कर्णाटानुवादसहितः /231

೪೩೨]
 
ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ
 
ಅಭಾವಃ= ಅಹಂಕಾರ-ಮಮಕಾರಗಳ ಶೂನ್ಯತೆಯೇ, ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ -= ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನ
,
ಲಕ್ಷಣಂ - ಲಕ್ಷಣವು.
 
೨೨೧
 
= ಲಕ್ಷಣವು.
 
೪೩೦. ನೆರಳಿನಂತೆ ಈ ದೇಹವು ತನ್ನನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡೇ ಇದ್ದರೂ

'ನಾನು, ನನ್ನದು' ಎಂಬ ಭಾವವಿಲ್ಲದಿರುವುದೇ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನ ಲಕ್ಷಣವು.
 

 
[ರಾಗ -ದ್ವೇಷಗಳು ಜರಾಮರಣಾದಿಗಳು ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ವಿಕಾರಗಳು
ಸ್ಕೂ
ಸ್ಥೂಲದೇಹದ ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ಉಂಟಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅಂಥ ಅಭಿಮಾನವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ

ನಿರ್ವಿಕಾರತ್ವವು ಸಿದ್ಧಿಸುವುದೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.
 
]
 
ಅತೀತಾನನುಸಂಧಾನಂ ಭವಿಷ್ಯ ದವಿಚಾರಣಮ್ ।

ಔದಾಸೀನ್ಯಮಪಿ ಪ್ರಾಪ್ತತೇ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಮ್ ॥ ೪೩೧ ॥
 

 
ಅತೀತ. -ಅನನುಸಂಧಾನಂ .- ಕಳೆದುಹೋದದ್ದನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳದಿರುವುದು,

ಭವಿಷ್ಯತ್- ಅವಿಚಾರಣಂ= ಮುಂದೆ ಒದಗುವುದನ್ನು ಯೋಚಿಸದಿರುವುದು, ಪ್ರಾಪ್ತ
ತೇ
ಅಪಿ -= ಈಗ ಒದಗಿರುವುದರಲ್ಲಿಯೂ, ಔದಾಸೀನ್ಯಂ= ಉದಾಸೀನತೆ--[ಇವುಗಳೇ]

ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಮ್,
 
5
 
.
 
೪೩೧. ಕಳೆದುಹೋದದ್ದನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳದಿರುವುದು, ಮುಂದೆ ಒದಗು
-
ವುದನ್ನು ಯೋಚಿಸದಿರುವುದು, ಈಗ ಒದಗಿರುವುದರಲ್ಲಿಯೂ ಉದಾಸೀನ
-
ನಾಗಿರುವುದು--(ಇವುಗಳೆಳೇ) ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನ ಲಕ್ಷಣ.
 

 
ಗುಣ-ದೋಷ-ವಿಶಿಷ್ಟೇಽಸ್ಮಿನ್ ಸ್ವಭಾವೇನ ವಿಲಕ್ಷಣೇ ।

ಸರ್ವತ್ರ ಸಮದರ್ಶಿತ್ವಂ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಮ್ ॥ ೪೩೨ ॥

 
ಗುಣ-ದೋಷ, -ವಿಶಿಷ್ಟ - -ಟೇ = ಗುಣದೋಷಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ, ಸ್ವಭಾವೇನ =

ಸ್ವಭಾವದಿಂದಲೇ, ವಿಲಕ್ಷಣೇ -= ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿರುವ, ಅಸ್ಮಿನ್ [ಜಗತಿ] = ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ
,
ಸರ್ವತ್ರ -= ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿಯೂ, ಸಮದರ್ಶಿತ್ವಂ = ಸಮದರ್ಶಿಯಾಗಿರುವುದು, ಜೀವನ್ಮು.
ಕ-
ಕ್ತಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಮ್,
 
.
 
೪೩೨,. ಗುಣದೋಷಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ ಸ್ವಭಾವದಿಂದಲೇ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿ
-
ರುವ ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿಯೂ ಸಮಾನದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ[^೧] ನೋಡುವುದು

ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನ ಲಕ್ಷಣವು.
 

 
[ಎಲ್ಲವೂ ಅವಿದ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನು ಯಾವುದನ್ನೂ ದೋಷ

ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಖಂಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಗುಣದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
 
*
[^೧]'ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸಮದರ್ಶಿಗಳ ಳಾಗಿರುವರು' ಪಂಡಿತಾಃ ಸಮದರ್ಶಿನಃ (ಗೀತಾ

೫. ೧೮).]