विवेकचूडामणिः कर्णाटानुवादसहितः /113

೧೯೦)
 
ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ
 
ಯೋsಯಂ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಪ್ರಾಣೇಷು ಹೃದಿ ಸ್ಟುಫುರತ್ಯಯಂ
 

ಜ್ಯೋತಿಃ ।

ಕೂಟಸ್ಥಃ ಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ ಭೋಕ್ತಾ ಭವತ್ಯು ಪಾದಿಸ್ಥಃ ॥ || ೧೮೯ ।
 
||
 
ಯಃ =ಯಾವ, ಅಯಂ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ
=ಈ ವಿಜ್ಞಾನಮಯನು,
ಜ್ಯೋತಿಃ – =ಜ್ಯೋತಿತೀರೂಪನಾಗಿ
, ಪ್ರಾಣೇಷು=ಇಂದ್ರಿಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ, ಹೃದಿ =
ಬುದ್ಧಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸ್ಪು, ಸ್ಫುರತಿ =ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತಾನೆಯೊ
, ಅಯಮ್ ಆತ್ಮಾ= ಈ ಆತ್ಮನು,
ಕೂಟಸ್ಥಃ ಸನ್ -= ನಿರ್ವಿಕಾರನಾಗಿದ್ದರೂ
 
, ಉಪಾಧಿಸ್ಥಃ = ಉಪಾಧಿಯಲ್ಲಿರುವವ-
ನಾಗಿ, ಕರ್ತಾ ಭೋಕ್ತಾ ಭವತಿ –= ಕರ್ತತೃವೂ ಭೋಗ್ಯಕ್ತೃವೂ ಆಗುತ್ತಾನೆ.
 

 
೧೮೯.
 
H
 
ಯಾವ ಈ ವಿಜ್ಞಾನಮಯನು
ಹೃದಿ =
ಅಯಮ ಆತ್ಮಾ- ಈ ಆತ್ಮನು
ಉಪಾಧಿಸ್ಥಃ - ಉಪಾಧಿಯಲ್ಲಿರುವವ
 
೧೦೩
 
ಪ್ರಾಣೇಷು - ಜ್ಯೋತಿರೂಪನಾಗಿ ಇಂದ್ರಿಯ-
ಗಳಲ್ಲಿಯೂ
 
ಯಾವ ಈ ವಿಜ್ಞಾನಮಯನು ಜ್ಯೋತಿರೂಪನಾಗಿ ಇಂದ್ರಿಯ
[^೧] ಬುದ್ಧಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತಾನೆಯೋ ಆ ಈ ಆತ್ಮನು
 
ಗಳಲ್ಲಿಯೂ
 

ನಿರ್ವಿಕಾರನಾಗಿದ್ದರೂ ಉಪಾಧಿವಶದಿಂದ ಕರ್ತತೃವೂ ಭೋಕ್ತತೃವೂ ಆಗು
-
ತ್ತಾನೆ.
 
ಮಯನೂ
 

 
[ಈ ಶ್ಲೋಕದ ಪೂರ್ವಭಾಗವು ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ (೪. ೩. ೭) ಬರು
-
ತ್ತದೆ. ಜನಕನು ಆ ಆತ್ಮನು ಯಾರೆಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾದ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕನು ವಿಜ್ಞಾನ

ಮಯನೂ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗಿಂತ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತನೂ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಯೂ ಆದ ಈ ಪುರು
-
ಷನೇ ಆತ್ಮನೆಂದು ಹೇಳಿರುತ್ತಾನೆ. ವಿಜ್ಞಾನಮಯ-ಶಬ್ದ ದಲ್ಲಿರುವ ಮಯಟ್ -ಪ್ರತ್ಯ-

ಯವು ವಿಕಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ; ಏಕೆಂದರೆ ಆತ್ಮನು ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಕಾರವಲ್ಲ,

ವಿಜ್ಞಾನಪ್ರಾಯನು ಎಂದರ್ಥ. ಗಾಜಿನ ಗೋಳದಲ್ಲಿರುವ ದೀಪವು ಗೋಳದ

ರೂಪ -ವರ್ಣಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವಂತೆ ಆತ್ಮನು ವಿಜ್ಞಾನದ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದಿರು
-
ತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ.
 

[^೧] ಎಂದರೆ ಅವುಗಳಿಗಿಂತ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತನಾಗಿ.
 
]
 
ಸ್ವಯಂ ಪರಿಚ್ಛೇದಮುಪೇತ್ಯ ಬುದ್ಧ
ಸಾಧೇ-
ಸ್ತಾದಾತ್ಮಮ್ಯದೋಷೇಣ ಪರಂ ಮೃಷಾತ್ಮನಃ ।

ಸರ್ವಾತ್ಮಕಕಃ ಸನ್ನಪಿ ವೀಕೃಕ್ಷತೇ ಸ್ವಯಂ
 

ಸ್ವತಃ ಪೃಥಕ್ತ್ವೇನ ಮೃದೋ ಘಟಾನಿವ ॥ ೧೯೦ ॥
 

 
[ಇವನು)] ಸರ್ವಾತ್ಮಕಃ ಸನ್ ಅಪಿ = ಸರ್ವಾತ್ಮನಾಗಿದ್ದರೂ, ಬುದ್ಧ -
ಧೇಃ =
ವಿಜ್ಞಾನಮಯದ, ಪರಿಚ್ಛೇದಂ =ಅವಚ್ಛಿನ್ನಭಾವವನ್ನು, ಸ್ವಯಂ-=ತಾನೇ, ಉಪೇತೃ-
ರುಷಾತ್ಮನಃ = ಮಿಥ್ಯಾಸ್ವರೂಪವಾದ
ಸಂಘಾತದಲ್ಲಿರುವ ತಾದಾತ್ಮದೋಷೇಣ - ತಾದಾತ್ಮದೋಷದಿಂದ- ಮೃದಃ =
 
ತ್ಯ=
ಹೂಂದಿ, ಪರಂ–= ಅಧಿಕವಾಗಿ
 
, ಮೃಷಾತ್ಮನಃ = ಮಿಥ್ಯಾಸ್ವರೂಪವಾದ ದೇಹಾದಿ
 

ಸಂಘಾತದಲ್ಲಿರುವ, ತಾದಾತ್ಮದೋಷೇಣ = ತಾದಾತ್ಮ್ಯದೋಷದಿಂದ- ಮೃದಃ =