विवेकचूडामणिः कर्णाटानुवादसहितः /111

ಯಾವಾಗಲೂ, ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಾದಿಷು=ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ, ಅಹಮ್ ಇತಿ=
'ನಾನು' ಎಂದು, ಭೃಶಂ= ಬಹಳವಾಗಿ, ಅಭಿಮನ್ಯತೇ=ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.
 
೧೮೫. ಚಿದಾತ್ಮನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬದ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಅನುಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ[^೧]
ವಿಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಪ್ರಕೃತಿಯ ವಿಕಾರವು ಜ್ಞಾನಕ್ರಿಯೆಗಳುಳ್ಳದ್ದು. ಇದು
ದೇಹ ಇಂದ್ರಿಯ ಇವೇ ಮೊದಲಾದುವುಗಳಲ್ಲಿ 'ನಾನು' ಎಂಬ ಅಭಿಮಾನ-
ವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.
[^೧] ವಿಜ್ಞಾನಮಯಕೋಶವು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅಚೇತನವಾದದ್ದು. ಚಿತ್ ಕ್ತಿಯ
ಪ್ರತಿಬಿಂಬದಿಂದ ಚೇತನವಾಗಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.]
 
ಅನಾದಿಕಾಲೋsಯಮಹಂಸ್ವಭಾವೋ
ಜೀವಃ ಸಮಸ್ತವ್ಯವಹಾರವೋಢಾ
ಕರೋತಿ ಕರ್ಮಾಣ್ಯಪಿ ಪೂರ್ವವಾಸನಃ
ಪುಣ್ಯಾನ್ಯಪುಣ್ಯಾನಿ ಚ ತತ್ಫಲಾನಿ || ೧೮೬ ||
ಭುಂಕ್ತೇ ವಿಚಿತ್ರಾಸ್ವಪಿ ಯೋನಿಷು ವ್ರಜ-
ನ್ನಾಯಾತಿ ನಿರ್ಯಾತ್ಯಧ ಊರ್ಧ್ವಮೇಷಃ ।
ಅಸ್ಯೈವ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಸ್ಯ ಜಾಗ್ರತ್-
ಸ್ವಪ್ನಾದ್ಯವಸ್ಥಾಃ ಸುಖದುಃಖಭೋಗಃ ॥ ೧೮೭ ||
 
ಅನಾದಿಕಾಲಃ = ಅನಾದಿಕಾಲದಿಂದ ಬಂದಿರುವ, ಅಹಂಸ್ವಭಾವಃ = 'ನಾನು'
ಎಂಬ ಸ್ವಭಾವವುಳ್ಳ, ಅಯಂ ಜೀವಃ = ಈ ಜೀವನು, ಸಮಸ್ತ-ವ್ಯವಹಾರ-
ವೋಢಾ= ಸಮಸ್ತ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವವನಾಗಿ, ಪೂರ್ವವಾಸನಃ=
ಪೂರ್ವವಾಸನೆಗಳುಳ್ಳವನಾಗಿ, ಪುಣ್ಯಾನಿ ಅಪುಣ್ಯಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಅಪಿ = ಸುಕೃತ-
ದುಷ್ಕೃತರೂಪವಾದ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು, ಕರೋತಿ = ಮಾಡುತ್ತಾನೆ, ತತ್-ಫಲಾನಿ ಚ=
ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಫಲಗಳನ್ನು, ಭುಂಕ್ತೇ = ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ; ಏಷಃ = ಇವನು,
ವಿಚಿತ್ರಾಸು ಯೋನಿಷು = ಬಗೆಬಗೆಯಾದ ಯೋನಿಗಳಲ್ಲಿ, ವ್ರಜನ್ = ಪ್ರವೇಶಿಸು-
ವವನಾಗಿ, ಅಧಃ ಆಯಾತಿ=ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾನೆ, ಊರ್ಧ್ವಂ ನಿರ್ಯಾತಿ=ಮೇಲಕ್ಕೆ
ಹೋಗುತ್ತಾನೆ; ಅಸ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಸ್ಯ ಏವ= ಈ ವಿಜ್ಞಾನಮಯನಿಗೇ, ಜಾಗ್ರತ್-
ಸ್ವಪ್ನಾದಿ-ಅವಸ್ಥಾಃ = ಜಾಗ್ರತ್ ಸ್ವಪ್ನ ಮೊದಲಾದ ಅವಸ್ಥೆಗಳೂ, ಸುಖ-ದುಃಖ
ಭೋಗಃ = ಸುಖದುಃಖಗಳ ಅನುಭವವೂ [ಆಗುತ್ತವೆ.]
 
೧೮೬-೧೮೭. ಈ (ವಿಜ್ಞಾನಮಯನಿಗೆ) ಆದಿಯಿಲ್ಲ. ಇವನು (ದೇಹೇಂದ್ರಿ-
ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ) 'ನಾನು' ಎಂಬ ಬುದ್ಧಿಯುಳ್ಳವನು, ಜೀವನೆಂಬ ಹೆಸರುಳ್ಳ-
ವನು, ಸಮಸ್ತ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ;[^೧] ಇವನು ಪೂರ್ವ