2023-02-20 15:03:59 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
೧೭೯]
ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ
ಅಸಂಗ-ಚಿದ್ರೂಪಮಮುಂ ವಿಮೋಹ
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯ-ಪ್ರಾಣ-ಗುಣೈರ್ನಿಬದ್ಧ
ಅಹಂ-ಮಮತಿ ಭ್ರಮಯತ್ಯಜಂ
।
ಮನಃ ಸ್ವಕೃತ್ಯೇಷು ಫಲೋಪಭುಕ್ತಿಸು ॥ ೧೭೮ ॥
ಮನಃ - ಮನಸ್ಸು ಅಸಂಗ- ಚಿದ್ರೂಪಮ್ ಅಮುಂ ಸಂಗರಹಿತನೂ
ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪನೂ ಆದ ಇವನನ್ನು ದೇಹ ಇಂದ್ರಿಯ- ಪ್ರಾಣ-ಗುಣೈಃ - ದೇಹ
ಇಂದ್ರಿಯ ಪ್ರಾಣ ಎಂಬ ಹಗ್ಗಗಳಿಂದ ನಿಬದ್ಧ - ಕಟ್ಟಿ ವಿಮೋಹ = ಭ್ರಾಂತಿ
ಗೊಳಿಸಿ ಸ್ವ ಕೃತ್ಯೇಷು - ತನ್ನ ಕೆಲಸಗಳಾದ ಫಲೋಪಭುಕ್ತಿಸು-ಫಲೋಪಭೋಗ
ಗಳಲ್ಲಿ ಅಹಂ, ಮಮ. ಇತಿ - 'ನಾನು ನನ್ನದು' ಎಂದು ಅಜಸ್ರಂ = ಯಾವಾಗಲೂ
ಭ್ರಮಯತಿ - ಸುತ್ತಿಸುತ್ತದೆ.
=
೧೭೮, ಮನಸ್ಸೇ
ಅಸಂಗನೂ ಚಿದ್ರೂಪನೂ ಆದ ಇವನನ್ನು
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಗಳೆಂಬ ಹಗ್ಗಗಳಿಂದ ಕಟ್ಟಿ, ಭ್ರಾಂತಿಗೊಳಿಸಿ, ತಾನೇ
ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಸುಖವೇ ಮೊದಲಾದ ಅನುಭವಗಳಲ್ಲಿ 'ನಾನು, ನನ್ನದು'
ಎಂಬ ಭಾವನೆಗಳಿಂದ ಯಾವಾಗಲೂ ಸುತ್ತಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಧ್ಯಾಸ-ದೋಷಾತ್ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ-
ರಧ್ಯಾಸ-ಬಂಧಮುನೈವ ಕಲ್ಪಿತಃ ।
ರಜಸ್ತಮೋ-ದೋಷವತೋಽವಿವೇಕಿನೋ
೯೭
ಜನ್ಮಾದಿ-ದುಃಖಸ್ಯ ನಿದಾನಮೇತತ್ ॥ ೧೭೯
ಪುರುಷಸ್ಯ - ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಅಧ್ಯಾಸ ದೋಷಾತ್ – ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ ದೋಷ
ದಿಂದಲೇ ಸಂಸ್ಕೃತಿಃ – ಸಂಸಾರವು, ತು ಆದರೆ ಅಧ್ಯಾಸಬಂಧಃ = ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ
ಬಂಧವು ಅಮುನಾ ಏವ = ಇದರಿಂದಲೇ ಕಲ್ಪಿತಃ - ಕಲ್ಪಿತವಾಗಿದೆ; ರಜಸ್ತಮೋ-
ದೋಷವತಃ - ರಜಸ್ಸು ತಮಸ್ಸು ಎಂಬ ದೋಷಗಳುಳ್ಳ ಅವಿವೇಕಿನಃ = ಅವಿ
ವೇಕಿಯ ಜನ್ಮಾದಿ. ದುಃಖಸ್ಯ – ಜನ್ಮವೇ ಮೊದಲಾದ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಏತತ್ - ಇದೇ
ನಿದಾನಂ= ಕಾರಣವು.
೧೭೯, ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ ದೋಷದಿಂದಲೇ ಸಂಸಾರವು.
ಆದರೆ ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ ಬಂಧವು ಈ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ಕಲ್ಪಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ರಜಸ್ತಮಸ್ಸು ಗಳೆಂಬ ದೋಷಗಳುಳ್ಳ ಅವಿವೇಕಿಯ ಜನ್ಮಾದಿದುಃಖಕ್ಕೆ
ಇದೇ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
[೧ ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಅವಸ್ತುವನ್ನೂ ಅವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ವಸ್ತುವನ್ನೂ ಆರೋಪಿಸುವುದು.
೨ ಆವರಣ- ವಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ದೋಷಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವವನಿಗೆ.]
4
ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ
ಅಸಂಗ-ಚಿದ್ರೂಪಮಮುಂ ವಿಮೋಹ
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯ-ಪ್ರಾಣ-ಗುಣೈರ್ನಿಬದ್ಧ
ಅಹಂ-ಮಮತಿ ಭ್ರಮಯತ್ಯಜಂ
।
ಮನಃ ಸ್ವಕೃತ್ಯೇಷು ಫಲೋಪಭುಕ್ತಿಸು ॥ ೧೭೮ ॥
ಮನಃ - ಮನಸ್ಸು ಅಸಂಗ- ಚಿದ್ರೂಪಮ್ ಅಮುಂ ಸಂಗರಹಿತನೂ
ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪನೂ ಆದ ಇವನನ್ನು ದೇಹ ಇಂದ್ರಿಯ- ಪ್ರಾಣ-ಗುಣೈಃ - ದೇಹ
ಇಂದ್ರಿಯ ಪ್ರಾಣ ಎಂಬ ಹಗ್ಗಗಳಿಂದ ನಿಬದ್ಧ - ಕಟ್ಟಿ ವಿಮೋಹ = ಭ್ರಾಂತಿ
ಗೊಳಿಸಿ ಸ್ವ ಕೃತ್ಯೇಷು - ತನ್ನ ಕೆಲಸಗಳಾದ ಫಲೋಪಭುಕ್ತಿಸು-ಫಲೋಪಭೋಗ
ಗಳಲ್ಲಿ ಅಹಂ, ಮಮ. ಇತಿ - 'ನಾನು ನನ್ನದು' ಎಂದು ಅಜಸ್ರಂ = ಯಾವಾಗಲೂ
ಭ್ರಮಯತಿ - ಸುತ್ತಿಸುತ್ತದೆ.
=
೧೭೮, ಮನಸ್ಸೇ
ಅಸಂಗನೂ ಚಿದ್ರೂಪನೂ ಆದ ಇವನನ್ನು
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಗಳೆಂಬ ಹಗ್ಗಗಳಿಂದ ಕಟ್ಟಿ, ಭ್ರಾಂತಿಗೊಳಿಸಿ, ತಾನೇ
ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಸುಖವೇ ಮೊದಲಾದ ಅನುಭವಗಳಲ್ಲಿ 'ನಾನು, ನನ್ನದು'
ಎಂಬ ಭಾವನೆಗಳಿಂದ ಯಾವಾಗಲೂ ಸುತ್ತಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಧ್ಯಾಸ-ದೋಷಾತ್ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ-
ರಧ್ಯಾಸ-ಬಂಧಮುನೈವ ಕಲ್ಪಿತಃ ।
ರಜಸ್ತಮೋ-ದೋಷವತೋಽವಿವೇಕಿನೋ
೯೭
ಜನ್ಮಾದಿ-ದುಃಖಸ್ಯ ನಿದಾನಮೇತತ್ ॥ ೧೭೯
ಪುರುಷಸ್ಯ - ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಅಧ್ಯಾಸ ದೋಷಾತ್ – ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ ದೋಷ
ದಿಂದಲೇ ಸಂಸ್ಕೃತಿಃ – ಸಂಸಾರವು, ತು ಆದರೆ ಅಧ್ಯಾಸಬಂಧಃ = ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ
ಬಂಧವು ಅಮುನಾ ಏವ = ಇದರಿಂದಲೇ ಕಲ್ಪಿತಃ - ಕಲ್ಪಿತವಾಗಿದೆ; ರಜಸ್ತಮೋ-
ದೋಷವತಃ - ರಜಸ್ಸು ತಮಸ್ಸು ಎಂಬ ದೋಷಗಳುಳ್ಳ ಅವಿವೇಕಿನಃ = ಅವಿ
ವೇಕಿಯ ಜನ್ಮಾದಿ. ದುಃಖಸ್ಯ – ಜನ್ಮವೇ ಮೊದಲಾದ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಏತತ್ - ಇದೇ
ನಿದಾನಂ= ಕಾರಣವು.
೧೭೯, ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ ದೋಷದಿಂದಲೇ ಸಂಸಾರವು.
ಆದರೆ ಅಧ್ಯಾಸವೆಂಬ ಬಂಧವು ಈ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ಕಲ್ಪಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ರಜಸ್ತಮಸ್ಸು ಗಳೆಂಬ ದೋಷಗಳುಳ್ಳ ಅವಿವೇಕಿಯ ಜನ್ಮಾದಿದುಃಖಕ್ಕೆ
ಇದೇ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
[೧ ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಅವಸ್ತುವನ್ನೂ ಅವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ವಸ್ತುವನ್ನೂ ಆರೋಪಿಸುವುದು.
೨ ಆವರಣ- ವಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ದೋಷಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವವನಿಗೆ.]
4