2023-02-16 09:31:40 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
केशान्तस्तोत्रम् ।
;
6
नर्धच्छाये इति वा पाठ: : बाणासनवद्वा छाया ययोरित्यर्थः ।
भ्रूलताया बाणासनत्वोत्प्रेक्षणात् एकदेशविवर्तनादपाङ्गस्य
बाणत्वप्रसिद्धिः । अथवा, अपाङ्गबाणस्य आसनम् आस:
धनुः तदर्धच्छाये इति योजना ; 'अस्त्रियौ चापधनुषौ
आसेष्वासौ धनुर्भुवोः ' इति वैजयन्त्यामास इत्युक्तेः,
असु क्षेपणे' इति धातोर्घजि ल्युटि वा आसासनयोः सि-
द्वेरर्थाभेदाच्च आसन मिति प्रयोगः; 'इ'वास इश्वसनम् '
इति च प्रयोगात् । भूरिभूतिप्रसवकुशलते भूतिप्रसवे अभ्यु -
दयनिःश्रेयसरूपपरमैश्वर्यसृष्टौ भक्तानामित्यर्थात् कुशलता
वैदग्ध्यं भूरिः बह्वी । अथवा भूरे: भूते: प्रसवे कुशलता
ययोः । भ्रूलते भ्रुवोर्लते । अग्रे इति अर्ध इति वा पाठे तनु-
तरत्वात्पक्ष्मणाम् । ऋद्धे इति तु पाठे लतातुल्ये चिल्ल्यावि
त्यर्थः । पालयेतामित्याशिषि प्रार्थने वा लिङ् । अत्र लक्ष्मा-
कारालकालीत्युपमया अथवा अपह्नुत्या अलिकशशाङ्कार्धेति
रूपकमुत्थाप्यते । तेन च भ्रान्तिमान् । तन्मूलेन मीलनेन
नेत्राम्भोजे रूपकम् । ततश्च उत्प्रेक्षा इत्यङ्गाङ्गिभावेन संकरो-
ऽलंकारः । प्रबोधोत्सुकत्वम् उत्प्रेक्षानिमित्तं जात्युत्प्रेक्षा
चेयम् । अपाङ्गबाणेत्यत्रापि रूपकोत्थापितोत्प्रेक्षा । आभा-
च्छायाभ्यामुपक्रान्ता आपाततः प्रतीतापि उपमा पुनरर्था-
नुसरणवशादुत्प्रेक्षायां पर्यवस्यति ॥ ४२ ॥
१०९
;
6
नर्धच्छाये इति वा पाठ: : बाणासनवद्वा छाया ययोरित्यर्थः ।
भ्रूलताया बाणासनत्वोत्प्रेक्षणात् एकदेशविवर्तनादपाङ्गस्य
बाणत्वप्रसिद्धिः । अथवा, अपाङ्गबाणस्य आसनम् आस:
धनुः तदर्धच्छाये इति योजना ; 'अस्त्रियौ चापधनुषौ
आसेष्वासौ धनुर्भुवोः ' इति वैजयन्त्यामास इत्युक्तेः,
असु क्षेपणे' इति धातोर्घजि ल्युटि वा आसासनयोः सि-
द्वेरर्थाभेदाच्च आसन मिति प्रयोगः; 'इ'वास इश्वसनम् '
इति च प्रयोगात् । भूरिभूतिप्रसवकुशलते भूतिप्रसवे अभ्यु -
दयनिःश्रेयसरूपपरमैश्वर्यसृष्टौ भक्तानामित्यर्थात् कुशलता
वैदग्ध्यं भूरिः बह्वी । अथवा भूरे: भूते: प्रसवे कुशलता
ययोः । भ्रूलते भ्रुवोर्लते । अग्रे इति अर्ध इति वा पाठे तनु-
तरत्वात्पक्ष्मणाम् । ऋद्धे इति तु पाठे लतातुल्ये चिल्ल्यावि
त्यर्थः । पालयेतामित्याशिषि प्रार्थने वा लिङ् । अत्र लक्ष्मा-
कारालकालीत्युपमया अथवा अपह्नुत्या अलिकशशाङ्कार्धेति
रूपकमुत्थाप्यते । तेन च भ्रान्तिमान् । तन्मूलेन मीलनेन
नेत्राम्भोजे रूपकम् । ततश्च उत्प्रेक्षा इत्यङ्गाङ्गिभावेन संकरो-
ऽलंकारः । प्रबोधोत्सुकत्वम् उत्प्रेक्षानिमित्तं जात्युत्प्रेक्षा
चेयम् । अपाङ्गबाणेत्यत्रापि रूपकोत्थापितोत्प्रेक्षा । आभा-
च्छायाभ्यामुपक्रान्ता आपाततः प्रतीतापि उपमा पुनरर्था-
नुसरणवशादुत्प्रेक्षायां पर्यवस्यति ॥ ४२ ॥
१०९