2023-02-16 09:31:39 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
विष्णुपादादि-
मुने' इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् । पतगपतिगतेः पक्षिरा-
जेन गरुडेन वाहनभूतेन गमनं यस्य तस्य भगवतः ।
भ्रूयुगं चिल्लीद्वयम् । भुग्नमध्यं' कुटिलमध्यम् । 'भुजकौटि-
ल्ये' इत्यस्मान्निष्ठा । तदित्यायाति । ईषञ्चालितेन कोपसूच-
कतया किंचित् कम्पितेन स्वपदनियमिताः स्वे पदे निजे
अधिकारे नियन्त्रिताः अस्वातन्त्र्येण स्थापिता इत्यपि ।
विनयोपक्रमात् भगवद्भयाच्च स्वाधिकारादचलत्वं च द्यो-
त्यते, 'भीषास्माद्वातः पवते । भीषोदेति सूर्यः
इति श्रुतेः । सासुरा: असुरैः वैरोचन्यादिभिः सहिताः ।
देवसंघाः इन्द्रादिदेवसमूहाः । देवासुरग्रहणं प्राधान्यात् ;
अन्येषां कैमुतिकन्यायेन नियमनसिद्धेः; 'तेन विना तृणा-
ग्रमपि न चलति' इति वचनात् । नृत्यत् विलासेन चलत्
लालाटरङ्गे लालाटं ललाटस्या दूरभवं तत्प्रान्तमित्यर्थः ।
तन्मये नृत्यमण्डपे 'अदूरभवः' इत्यण् । स्वार्थे वा ललाट-
मेव लालाटम् – प्रतिभैव प्रातिभमित्यादिवत् । रजनिकर-
तनोः पूर्णचन्द्रमूर्तेः । अर्धखण्डावदाते 'अर्धे नपुंसकम्'
इति स्मृतेः समोंऽशोऽर्धखण्ड: । 'शकलखण्डे वा पुंस्यर्धो-
ऽ समेंऽशके' इत्यमरः । प्रान्तार्थत्वे मूर्धन्यखण्ड एक-
देश इत्यर्थ: तद्वच्छुद्धलावण्ये अष्टमीचन्द्रसुन्दरे इत्यर्थः ।
महापुरुषललाटस्याष्टमीचन्द्रसाम्यप्रसिद्धेः । कालव्यालद्वयं वा
१०६
9
मुने' इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् । पतगपतिगतेः पक्षिरा-
जेन गरुडेन वाहनभूतेन गमनं यस्य तस्य भगवतः ।
भ्रूयुगं चिल्लीद्वयम् । भुग्नमध्यं' कुटिलमध्यम् । 'भुजकौटि-
ल्ये' इत्यस्मान्निष्ठा । तदित्यायाति । ईषञ्चालितेन कोपसूच-
कतया किंचित् कम्पितेन स्वपदनियमिताः स्वे पदे निजे
अधिकारे नियन्त्रिताः अस्वातन्त्र्येण स्थापिता इत्यपि ।
विनयोपक्रमात् भगवद्भयाच्च स्वाधिकारादचलत्वं च द्यो-
त्यते, 'भीषास्माद्वातः पवते । भीषोदेति सूर्यः
इति श्रुतेः । सासुरा: असुरैः वैरोचन्यादिभिः सहिताः ।
देवसंघाः इन्द्रादिदेवसमूहाः । देवासुरग्रहणं प्राधान्यात् ;
अन्येषां कैमुतिकन्यायेन नियमनसिद्धेः; 'तेन विना तृणा-
ग्रमपि न चलति' इति वचनात् । नृत्यत् विलासेन चलत्
लालाटरङ्गे लालाटं ललाटस्या दूरभवं तत्प्रान्तमित्यर्थः ।
तन्मये नृत्यमण्डपे 'अदूरभवः' इत्यण् । स्वार्थे वा ललाट-
मेव लालाटम् – प्रतिभैव प्रातिभमित्यादिवत् । रजनिकर-
तनोः पूर्णचन्द्रमूर्तेः । अर्धखण्डावदाते 'अर्धे नपुंसकम्'
इति स्मृतेः समोंऽशोऽर्धखण्ड: । 'शकलखण्डे वा पुंस्यर्धो-
ऽ समेंऽशके' इत्यमरः । प्रान्तार्थत्वे मूर्धन्यखण्ड एक-
देश इत्यर्थ: तद्वच्छुद्धलावण्ये अष्टमीचन्द्रसुन्दरे इत्यर्थः ।
महापुरुषललाटस्याष्टमीचन्द्रसाम्यप्रसिद्धेः । कालव्यालद्वयं वा
१०६
9