2023-09-10 12:46:20 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ९
इति महाभारतप्रयोगात् । प्रकृतिम् =मूलकारणभूताम् । अत एव, अविकृ-
तिम् = न कदाचिदपि कार्यत्वमनुभवन्तीम्, स्वव्यतिरिक्तप्रकृत्यन्तराभा- 65
वात्, तदभ्युपगमे चानवस्थानात् । अत एव हि मूलप्रकृतिरिति सांख्यो-
क्तिः। विश्वशक्तिम्; विश्वस्य = सर्वस्य वस्तुनोऽग्न्यादेः, शक्तिम्
औष्ण्यादिकं सामर्थ्यम्;
=
शक्तयः सर्वभावानामचिन्त्यज्ञानगोचराः ।
४६
=
इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् ।
त्वं चन्द्रिका शशिनि तिग्मरुचौ रुचिस्त्वं
त्वं चेतनासि पुरुषे पवने बलं त्वम्।
त्वं स्वादुतासि सलिले शिखिनि त्वमूष्मा
निःसारमेतदखिलं त्वदृते यदि स्यात् ॥
इत्यम्बास्तवे चोक्तम्। विधात्रीम्; विधिः = नियमनम्, तत्कर्त्रीम्; तत्त-
त्पदार्थधर्मासंकरणकारणभूतां नियतशक्तिमित्यर्थः ।
स्यात् ] Ambāstava 20.
7C
ज्योतींषि यद्दिवि चरन्ति यदन्तरिक्षं
सूते पयांसि यदहिर्धरणीं च धत्ते ।
यद्वाति वायुरनलो यदुदर्चिरास्ते
तत्सर्वमम्ब तव केवलमाज्ञयैव ॥
=
इत्यम्बास्तवोक्तत्वात । विष्णोः; सर्वव्याप्तत्वेन वेदान्तप्रतिपाद्यस्य परब्रह्मण
इत्यर्थः। तस्यैव भक्तानुग्रहाय, विश्वात्मनः = अवलम्बितस्थूलरूपस्य, इ-
त्यनेन प्राणनाथत्वोपपत्तिः । विपुलगुणमयीम् = विस्तीर्णैः रूपशीलादिभिः
प्रचुराम्; प्राचुर्यार्थे मयट् । अथवा, विपुलाः अनुपजातभेदत्वादसंकु-
चिताः, गुणाः
= सत्त्वादय एव, रूपं यस्यास्ताम् । 'सत्त्वरजस्तमसां 8
9.69 शक्तयः सर्वभाव
=
गोचराः ] Visnupurāna 1.3.2.
9.74 त्वं चन्द्रिका
9.80 ज्योतींषि यद्दिवि केवलमाज्ञयैव ] Ambāstava 21.
9.65 भवन्तीम् conj.] भवतीं A॰भवन्ती EX BCD 9.68 ° औष्ण्यादिकं EYBCD ]
पौष्यादिकं A 9.72 बलं त्वम् ABD ] बलस्त्वम् EXIC 9.76 तत्तत्पदार्थ BCD ]
तत्पदार्थ · EVA 9.77 यदन्तरिक्षं EY ABD ] यदन्तरिक्षे C 9.79 यदुदर्चि० E¥v
ABD ] यमुदर्चि C 9.81 ॰स्तवोक्तत्वात् EXC] स्तवे चोक्तवत् A ; स्तवोक्तवत् BD
9.81 वेदान्त° EXBCD ] देवतान्त A 9.84 अनुपजातभेद ACD ] अनुजात• E¥"1;
अनुपजातरूपभेद B
75
80
इति महाभारतप्रयोगात् । प्रकृतिम् =मूलकारणभूताम् । अत एव, अविकृ-
तिम् = न कदाचिदपि कार्यत्वमनुभवन्तीम्, स्वव्यतिरिक्तप्रकृत्यन्तराभा- 65
वात्, तदभ्युपगमे चानवस्थानात् । अत एव हि मूलप्रकृतिरिति सांख्यो-
क्तिः। विश्वशक्तिम्; विश्वस्य = सर्वस्य वस्तुनोऽग्न्यादेः, शक्तिम्
औष्ण्यादिकं सामर्थ्यम्;
=
शक्तयः सर्वभावानामचिन्त्यज्ञानगोचराः ।
४६
=
इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् ।
त्वं चन्द्रिका शशिनि तिग्मरुचौ रुचिस्त्वं
त्वं चेतनासि पुरुषे पवने बलं त्वम्।
त्वं स्वादुतासि सलिले शिखिनि त्वमूष्मा
निःसारमेतदखिलं त्वदृते यदि स्यात् ॥
इत्यम्बास्तवे चोक्तम्। विधात्रीम्; विधिः = नियमनम्, तत्कर्त्रीम्; तत्त-
त्पदार्थधर्मासंकरणकारणभूतां नियतशक्तिमित्यर्थः ।
स्यात् ] Ambāstava 20.
7C
ज्योतींषि यद्दिवि चरन्ति यदन्तरिक्षं
सूते पयांसि यदहिर्धरणीं च धत्ते ।
यद्वाति वायुरनलो यदुदर्चिरास्ते
तत्सर्वमम्ब तव केवलमाज्ञयैव ॥
=
इत्यम्बास्तवोक्तत्वात । विष्णोः; सर्वव्याप्तत्वेन वेदान्तप्रतिपाद्यस्य परब्रह्मण
इत्यर्थः। तस्यैव भक्तानुग्रहाय, विश्वात्मनः = अवलम्बितस्थूलरूपस्य, इ-
त्यनेन प्राणनाथत्वोपपत्तिः । विपुलगुणमयीम् = विस्तीर्णैः रूपशीलादिभिः
प्रचुराम्; प्राचुर्यार्थे मयट् । अथवा, विपुलाः अनुपजातभेदत्वादसंकु-
चिताः, गुणाः
= सत्त्वादय एव, रूपं यस्यास्ताम् । 'सत्त्वरजस्तमसां 8
9.69 शक्तयः सर्वभाव
=
गोचराः ] Visnupurāna 1.3.2.
9.74 त्वं चन्द्रिका
9.80 ज्योतींषि यद्दिवि केवलमाज्ञयैव ] Ambāstava 21.
9.65 भवन्तीम् conj.] भवतीं A॰भवन्ती EX BCD 9.68 ° औष्ण्यादिकं EYBCD ]
पौष्यादिकं A 9.72 बलं त्वम् ABD ] बलस्त्वम् EXIC 9.76 तत्तत्पदार्थ BCD ]
तत्पदार्थ · EVA 9.77 यदन्तरिक्षं EY ABD ] यदन्तरिक्षे C 9.79 यदुदर्चि० E¥v
ABD ] यमुदर्चि C 9.81 ॰स्तवोक्तत्वात् EXC] स्तवे चोक्तवत् A ; स्तवोक्तवत् BD
9.81 वेदान्त° EXBCD ] देवतान्त A 9.84 अनुपजातभेद ACD ] अनुजात• E¥"1;
अनुपजातरूपभेद B
75
80