2023-09-12 09:15:59 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
55
60
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ९
यथा शिवस्तथा देवी यथा देवी तथा शिवः ।
नानयोरन्तरं विद्याच्चन्द्रचन्द्रिकयोरिव॥
इति श्रीवायवीये,
अनन्या राघवेणाहं भास्करेण प्रभा यथा ।
=
=
इति श्रीरामायणे चोक्तेः । चरम् = जङ्गमं मनुष्यादिकम्, अचरम् =
स्थावरं वृक्षादिकम् । इदमिति पूर्वं स्मृतत्वेनोक्तम् । अथवा, प्रत्यक्षगोचर-
स्याभिनयः । भूतये = पुरुषस्य भोगमोक्षरूपायै संपदे
वत्सविवृद्धिनिमित्तं क्षीरस्य यथा प्रवृत्तिरज्ञस्य ।
पुरुषस्य कार्यहेतोः प्रवर्तते तद्वदव्यक्तम् ॥
-
इति सांख्योक्तेः। सृष्टस्य स्थितये, या सूते, धत्ते, इत्युभयत्रापि हेतुत्वेन
संबध्यते। भूतजातम् = द्रव्यसमूहम्; भूतशब्दस्य प्राण्यप्राणिसाधारणत्वात्
'भूतानां प्राणिनः श्रेष्ठाः' इति वचनात् । धात्रीम् = धारणे पोषणे च
समर्थाम् । स्थात्रीम् =स्थितिशीलाम् । कार्येषु नश्यत्स्वपि कारणरूपेणानश्व-
रामिति यावत्, 'वाचारम्भणं विकारो नामधेयं मृत्तिकेत्येव सत्यम् ।' इति
श्रुतेः । जनित्रीम् = कार्यरूपेण विवर्तमानाम् । अथवा णिजर्थोऽन्तर्भूतः ।
ततश्च, जनयित्रीम्; मातरमित्यर्थः।
रामिति
बीजं पिता क्षेत्रमियं जनित्री ।
9.48 यथा चन्द्रिकयोरिव] Vāyavīyasamhitā of the śivapurāņa II.4.9.
9.50 अनन्या राघवेणाहं भास्करेण प्रभा यथा ] Rāmāyana 6.118.19.
तद्वदव्यक्तम् ] Sankhyakārikā 57.
9.55 वत्सविवृद्धि •
9.58 भूतानां प्राणिनः श्रेष्ठाः ] Manusmrti 1.96.
...
...
४५
9.60 वाचारम्भणं मृत्तिकेत्येव सत्यम् ] Chāndogyopanisad 6.1.4.
9.63 बीजं पिता क्षेत्रमियं जनित्री ] Source not known.
9.46 ॰पुराणवचनात् EXABD ] पुराणे C 9.52 स्मृत• EVC] सूत ABD
मोक्षरूपायै AB] ॰मोक्षस्वरूपायै EXC; ; मोक्षायै D
• वृद्धि॰ EY 9.56 या सूते EX 1 ] एवा भूतय इति सूते A;
भूतय इति या सूते C 9.56 हेतुत्वेन EVIABC ] हेतुर्येन D
तथा C
9.53
9.54 • विवृद्धि ABCD ]
एवं भूतय इति सूते BD;
9.63 पिता EXABD ]