2023-09-10 12:46:14 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
२६
=
लिलघटावार्मुचः । सलिलम् = जलमिव सर्वाङ्गाप्लावकत्वाद्, अचेतितमे-
वान्तःप्रवेशित्वाच्च, शराः = बाणा:, तेषां घटा=घटनम्, अविच्छिन्न-
=
=
= वर्षणं च;
मनवधिकं च मोक्षणम्; शरवदुद्वेजकानां सलिलानां घटा
तस्मिन् कार्ये, वार्मुचः = मेघस्य, अनायासेन शक्तत्वात्, पुष्कलावर्तका-
देश्च । कार्मुकस्य = शार्ङ्गख्यस्य धनुषः; कर्मसु
।
लोकानुग्रहनिग्रहरूपेषु
कार्येषु, शक्तस्य, 'तत् कार्मुकं कर्मसु यस्य शक्तिः' इति भारविवच-
नात् । अत्र कार्मुकवर्णनप्रस्तावादभिधाया नियन्त्रणादर्थान्तरप्रतीतिः श-
ब्दशक्तिमूलध्वनिविषयः, रूपकालंकारपरिग्रहाद् ध्वनेश्चमत्कारकारित्वात् ।
शरसलिलघटावार्मुच इति समस्तत्वाद् हरिभुजेत्यादीनां संबन्धस्य क्लि
ष्टत्वादभवन्मतयोगदोषप्रसक्तिः, व्याख्यातार्थस्य च कष्टकल्पनया प्रतीति- 50
श्चार्थपर्यालोचनपरैः सहृदयैः सह्या सर्वविदामाचार्याणामाशयस्यास्माभिर्दु-
रवगाहत्वात्। अथवा शरसलिलघटा इति व्यस्तं पदम् । शरसलिलस्य
घटां समूहम्, अयते = व्याप्नोतीति क्विबन्तव्युत्पत्त्या नादस्य विशेषणम्;
'धाराभिर्हस्तिहस्ताभिः' इत्यत्र, अमृततरङ्गिणीकारैस्तथा व्याख्यातत्वात् ।
वाक्यस्यासंबद्धार्थता मा भूदिति वाच्यव्यङ्ग्ययोरर्थयोरुपमेयोपमानभावः क
ल्प्य इत्युपमालंकारो व्यङ्ग्यः ॥३॥
-
अथ
"
अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तवः ।
इति भगवद्वचनात्
बिभर्ति यच्चासिरत्नमच्युतो ऽत्यन्तनिर्मलम् ।
विद्यामयं तु तज्ज्ञानमविद्याचर्मसंस्थितम् ।
...
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ३
=
3.46 तत् कार्मुकं कर्मसु यस्य शक्तिः ] Kirātārjunīya 3.48.
3.54 धाराभिर्हस्तिहस्ताभिः ] Bhāgavatapurāņa 11.3.11.
3.58 अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तवः ] Bhagavadgītā 5.15.
3.61 बिभर्ति ॰चर्मसंस्थितम् ] Visnupurāna 1.22.74.
3.41 अचेतित
मोक्षणं EYB ] om. A 3.42 अचेतितमेवान्त: EYBC ] om. D
3.42 प्रवेशित्वाच्च EXB ] प्रवेशाच्च CD; प्रवेशितत्वाच्च NVP
om. Ey 1 (eyeskip) 3. 43 वर्षणं च EYBC ] वर्षश्च AD
om. Eyvi 3.52 अथवा EDBC ]om. AD 3.57 अथE
3.43 सलिलानां ]
3.45 • निग्रह ABCD ]
] om. ABCD
Vv1
45
55
60
=
लिलघटावार्मुचः । सलिलम् = जलमिव सर्वाङ्गाप्लावकत्वाद्, अचेतितमे-
वान्तःप्रवेशित्वाच्च, शराः = बाणा:, तेषां घटा=घटनम्, अविच्छिन्न-
=
=
= वर्षणं च;
मनवधिकं च मोक्षणम्; शरवदुद्वेजकानां सलिलानां घटा
तस्मिन् कार्ये, वार्मुचः = मेघस्य, अनायासेन शक्तत्वात्, पुष्कलावर्तका-
देश्च । कार्मुकस्य = शार्ङ्गख्यस्य धनुषः; कर्मसु
।
लोकानुग्रहनिग्रहरूपेषु
कार्येषु, शक्तस्य, 'तत् कार्मुकं कर्मसु यस्य शक्तिः' इति भारविवच-
नात् । अत्र कार्मुकवर्णनप्रस्तावादभिधाया नियन्त्रणादर्थान्तरप्रतीतिः श-
ब्दशक्तिमूलध्वनिविषयः, रूपकालंकारपरिग्रहाद् ध्वनेश्चमत्कारकारित्वात् ।
शरसलिलघटावार्मुच इति समस्तत्वाद् हरिभुजेत्यादीनां संबन्धस्य क्लि
ष्टत्वादभवन्मतयोगदोषप्रसक्तिः, व्याख्यातार्थस्य च कष्टकल्पनया प्रतीति- 50
श्चार्थपर्यालोचनपरैः सहृदयैः सह्या सर्वविदामाचार्याणामाशयस्यास्माभिर्दु-
रवगाहत्वात्। अथवा शरसलिलघटा इति व्यस्तं पदम् । शरसलिलस्य
घटां समूहम्, अयते = व्याप्नोतीति क्विबन्तव्युत्पत्त्या नादस्य विशेषणम्;
'धाराभिर्हस्तिहस्ताभिः' इत्यत्र, अमृततरङ्गिणीकारैस्तथा व्याख्यातत्वात् ।
वाक्यस्यासंबद्धार्थता मा भूदिति वाच्यव्यङ्ग्ययोरर्थयोरुपमेयोपमानभावः क
ल्प्य इत्युपमालंकारो व्यङ्ग्यः ॥३॥
-
अथ
"
अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तवः ।
इति भगवद्वचनात्
बिभर्ति यच्चासिरत्नमच्युतो ऽत्यन्तनिर्मलम् ।
विद्यामयं तु तज्ज्ञानमविद्याचर्मसंस्थितम् ।
...
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ३
=
3.46 तत् कार्मुकं कर्मसु यस्य शक्तिः ] Kirātārjunīya 3.48.
3.54 धाराभिर्हस्तिहस्ताभिः ] Bhāgavatapurāņa 11.3.11.
3.58 अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तवः ] Bhagavadgītā 5.15.
3.61 बिभर्ति ॰चर्मसंस्थितम् ] Visnupurāna 1.22.74.
3.41 अचेतित
मोक्षणं EYB ] om. A 3.42 अचेतितमेवान्त: EYBC ] om. D
3.42 प्रवेशित्वाच्च EXB ] प्रवेशाच्च CD; प्रवेशितत्वाच्च NVP
om. Ey 1 (eyeskip) 3. 43 वर्षणं च EYBC ] वर्षश्च AD
om. Eyvi 3.52 अथवा EDBC ]om. AD 3.57 अथE
3.43 सलिलानां ]
3.45 • निग्रह ABCD ]
] om. ABCD
Vv1
45
55
60