2023-09-10 12:46:48 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ४८
षष्ठ्या वा' इति समासः, अलुक् च । ज्वलदकृशशिखाभास्वदौर्वाग्निश- 15
ङ्काम्; दीप्यमानाभिर्महतीभिर्ज्वालाभिः, बहुलप्रभस्य बडबामुखाग्नेः, श-
ङ्काम् =संभावनाम्; कुर्वत् = शङ्कां जनयत्; स्वप्रभापटलतरङ्गपिशङ्गी-
कृतदिगुत्सङ्गनभोऽङ्कणत्वात् पारेपयोधि भूतत्वादाश्चर्यबुद्धिर्द्यात्यते, मध्ये-
समुद्रमेव बडबाग्निज्वलनप्रसिद्धेः । कलिकलुषतमः पाटनम् ; कलि अधर्म
मिश्रं चतुर्थं युगम्, तेन जनितं यत् कलुषम् = कालुष्यम्; रागद्वेषादि - 20
शाबल्यान्मनसो ऽप्रसाद इत्यर्थः । तद्रूपस्य तिमिरस्य खण्डनम्; तेजस-
स्तिमिरप्रतिभटत्वात् तमस्त्वारोपः । किरीटम् = मकुटम् । शश्वत् शर्म
नित्यसुखम्; आत्मानन्दानुभवमित्यर्थः । दिश्यादिति 'दिश अतिसर्जने'
इत्यस्मात् आशिषि लिङ् । अत्रातिशयोक्तिरुत्प्रेक्षा चालंकारः ॥ ४७ ॥
=
१४४
=
25
इत्थं श्रीपतेः श्रीपादवयमारभ्य श्रीमत्केशान्तं प्रत्येकमवयवानुपास्य, इदा -
नीमवयविनं संपूर्ण विग्रहमुपास्ते-
भ्रान्त्वा भ्रान्त्वा यदन्तस्त्रिभुवनगुरुरप्यब्दकोटीरनेका
गन्तुं नान्तं समर्थो भ्रमर इव पुनर्नाभिनालीकनालात् ।
उन्मज्जन्नूर्जितश्रीस्त्रिभुवनमपरं निर्ममे तत्सदृक्षं
देहाम्भोधिः स देयान्निरवधिरमृतं दैत्यविद्वेषिणो नः॥४८॥
48.2 °नालात् EVE¥EL°E5"ESEVC ] मूलात् AB 48.3 तत्सदृक्षं EYEB°EK
ESEX2AC तत्समक्षं B 48.4 देयान्निरवधि • EYEP°ESESEY2BC ] देयादनवधि
A 48.4 देहाम्भोधिः E¥॰EKESEY2ABC ] देहाम्भोभिः E°
47.15 पारेमध्ये षष्ठया वा ] Astādhyāyī 2.1.18.
47.15 समासः अलुक् च EC] अलुक् AB 47.16 बहुल° ELLAC ] बहल B
47.17 शङ्कां EXAC ] पश्यतां B 47.17 ° पटल° EDAC ] पट B 47.18 पयो-
धि॰ EYBC ] पयोधित्व A 47.18 ° बुद्धिर्धोत्यते EX AC ] भुतं द्योत्यते B 47.19
कलि अधर्म AB ] कलिधर्म• EXC 47.20 कालुष्यम् E¥BC ] om. A 47.22 तेज-
सस्तिमिर• EYLAC ] तेजस्तिमिर B 47. 23 दिश अतिसर्जने EYAC ] दिजतिश B
47.24 आशिषि EVLAC ] अतिसर्जनात् आशिषि B 47.25 • यवा • EYC ] घना AB
47.26 विग्रहमुपास्ते EYC ] विग्रहमुपास्ते – भ्रान्त्वा भ्रान्त्वेत्यादि A; विग्रहमुपास्ते-
भ्रान्त्वेत्यादि B
षष्ठ्या वा' इति समासः, अलुक् च । ज्वलदकृशशिखाभास्वदौर्वाग्निश- 15
ङ्काम्; दीप्यमानाभिर्महतीभिर्ज्वालाभिः, बहुलप्रभस्य बडबामुखाग्नेः, श-
ङ्काम् =संभावनाम्; कुर्वत् = शङ्कां जनयत्; स्वप्रभापटलतरङ्गपिशङ्गी-
कृतदिगुत्सङ्गनभोऽङ्कणत्वात् पारेपयोधि भूतत्वादाश्चर्यबुद्धिर्द्यात्यते, मध्ये-
समुद्रमेव बडबाग्निज्वलनप्रसिद्धेः । कलिकलुषतमः पाटनम् ; कलि अधर्म
मिश्रं चतुर्थं युगम्, तेन जनितं यत् कलुषम् = कालुष्यम्; रागद्वेषादि - 20
शाबल्यान्मनसो ऽप्रसाद इत्यर्थः । तद्रूपस्य तिमिरस्य खण्डनम्; तेजस-
स्तिमिरप्रतिभटत्वात् तमस्त्वारोपः । किरीटम् = मकुटम् । शश्वत् शर्म
नित्यसुखम्; आत्मानन्दानुभवमित्यर्थः । दिश्यादिति 'दिश अतिसर्जने'
इत्यस्मात् आशिषि लिङ् । अत्रातिशयोक्तिरुत्प्रेक्षा चालंकारः ॥ ४७ ॥
=
१४४
=
25
इत्थं श्रीपतेः श्रीपादवयमारभ्य श्रीमत्केशान्तं प्रत्येकमवयवानुपास्य, इदा -
नीमवयविनं संपूर्ण विग्रहमुपास्ते-
भ्रान्त्वा भ्रान्त्वा यदन्तस्त्रिभुवनगुरुरप्यब्दकोटीरनेका
गन्तुं नान्तं समर्थो भ्रमर इव पुनर्नाभिनालीकनालात् ।
उन्मज्जन्नूर्जितश्रीस्त्रिभुवनमपरं निर्ममे तत्सदृक्षं
देहाम्भोधिः स देयान्निरवधिरमृतं दैत्यविद्वेषिणो नः॥४८॥
48.2 °नालात् EVE¥EL°E5"ESEVC ] मूलात् AB 48.3 तत्सदृक्षं EYEB°EK
ESEX2AC तत्समक्षं B 48.4 देयान्निरवधि • EYEP°ESESEY2BC ] देयादनवधि
A 48.4 देहाम्भोधिः E¥॰EKESEY2ABC ] देहाम्भोभिः E°
47.15 पारेमध्ये षष्ठया वा ] Astādhyāyī 2.1.18.
47.15 समासः अलुक् च EC] अलुक् AB 47.16 बहुल° ELLAC ] बहल B
47.17 शङ्कां EXAC ] पश्यतां B 47.17 ° पटल° EDAC ] पट B 47.18 पयो-
धि॰ EYBC ] पयोधित्व A 47.18 ° बुद्धिर्धोत्यते EX AC ] भुतं द्योत्यते B 47.19
कलि अधर्म AB ] कलिधर्म• EXC 47.20 कालुष्यम् E¥BC ] om. A 47.22 तेज-
सस्तिमिर• EYLAC ] तेजस्तिमिर B 47. 23 दिश अतिसर्जने EYAC ] दिजतिश B
47.24 आशिषि EVLAC ] अतिसर्जनात् आशिषि B 47.25 • यवा • EYC ] घना AB
47.26 विग्रहमुपास्ते EYC ] विग्रहमुपास्ते – भ्रान्त्वा भ्रान्त्वेत्यादि A; विग्रहमुपास्ते-
भ्रान्त्वेत्यादि B