2023-09-10 12:46:46 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
१४२
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ४७
तटित्सौदामिनीविद्युच्चञ्चला चपला अपि ।
इत्यभिधानात्
न प्रभातरलं ज्योतिरुदेति वसुधातलात् ।
=
इति शाकुन्तलोक्तवत् । रञ्जिताः = अरुणिताः । अत एव स्पष्टभासः
लब्धपरभागतया व्यक्तनैल्याः, भगवद्देहप्रभाप्रसरवत् नीलाः । दाह्यत्वेन
विपक्षभूतानाम्, शरीराणामगुरूणाम् = लघूनां शुष्ककाष्ठादीनाम्, दाह-
को रोषः = संरम्भो यस्य; तस्याग्नेः, धूम्याः धूमसंघातरूपाः;
नालैर्विक्षिपताभ्रेषु धूमाग्न्यनिलमूर्तिषु
इति पुराणवचनात् । जलस्य स्वामिनः स्वायत्तवृष्टिकार्यत्वात् केशा मेघ- 95
रूपाः; केशाः =शिरोरुहाः, इत्यावृत्त्या योजनीयम् । 'यो वर्षमिव भा-
रतम्' इत्यादिवत् । अत्र श्लेष उत्प्रेक्षा आश्लिष्टशब्दनिबन्धनपरंपरितरूपकं
चालंकारः २॥ ४६॥
=
अथ
सत्यं तु शीर्षाणि सहस्रशीर्ष्यः ।
इत्यादिवचनात् सत्यलोकात्मकं भगवत उत्तमाङ्गं भङ्ग्या उपासमानस्तद-
46.87 तटित्सौदामिनीविद्युञ्चञ्चला चपला अपि ] Amara 1.3.11.
46.89 न प्रभातरलं ज्योतिरुदेति वसुधातलात् ] Abhijñānaśākuntala 1.23.
46.94 नालैर्विक्षिपताभ्रेषु धूमाग्न्यनिलमूर्तिषु ] Visnupurana 2.9.10.
46.97 यो वर्षमिव भारतम् ] Harşacarita, Ucchvāsa I, 4d.
46.100 सत्यं तु शीर्षाणि सहस्रशीर्ष्य: ] Bhāgavatapurāņa 2.1.28.
संघा: B 46.95 श्रीविष्णुपुराण॰ ABC ] पुराण EY1
जलस्य A; केशां जल B 46.95 स्वायत• EDAC ] सायक B
EYAC ] इत्यावृत B 46.97 ● शब्द° EVAC ] शब्दयो शब्द B
46.90 स्पष्टभासः EYAC ] रञ्जिता स्पष्टभासा B 46.91 · नैल्या: EYAC.] नैतां B
46.91 • प्रसरवत् EXAC ] प्रवरं B 46.92 विपक्षभूतानाम् EYAC ] प्रभाविपक्षभूत
B 46.92 शरीराणामगुरूणाम् ABC ] अगरूणाम् EY 46.93 संघातरूपा: EYAC ]
46.95 जलस्य EYIC ] केशा:
46.96 इत्यावृत्त्या
46.100 शीर्ष्य:
conj. Bhāgavatapurāņa ] शीर्ष ABCEY
46.101 इत्यादिवचनात् EYC ] इति व
चनात् AB 46.101 सत्यलोकात्मकं दीपात्मकं EY'AC ] सत्यलोकात्मकं (eyeskip)
B
90
100
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ४७
तटित्सौदामिनीविद्युच्चञ्चला चपला अपि ।
इत्यभिधानात्
न प्रभातरलं ज्योतिरुदेति वसुधातलात् ।
=
इति शाकुन्तलोक्तवत् । रञ्जिताः = अरुणिताः । अत एव स्पष्टभासः
लब्धपरभागतया व्यक्तनैल्याः, भगवद्देहप्रभाप्रसरवत् नीलाः । दाह्यत्वेन
विपक्षभूतानाम्, शरीराणामगुरूणाम् = लघूनां शुष्ककाष्ठादीनाम्, दाह-
को रोषः = संरम्भो यस्य; तस्याग्नेः, धूम्याः धूमसंघातरूपाः;
नालैर्विक्षिपताभ्रेषु धूमाग्न्यनिलमूर्तिषु
इति पुराणवचनात् । जलस्य स्वामिनः स्वायत्तवृष्टिकार्यत्वात् केशा मेघ- 95
रूपाः; केशाः =शिरोरुहाः, इत्यावृत्त्या योजनीयम् । 'यो वर्षमिव भा-
रतम्' इत्यादिवत् । अत्र श्लेष उत्प्रेक्षा आश्लिष्टशब्दनिबन्धनपरंपरितरूपकं
चालंकारः २॥ ४६॥
=
अथ
सत्यं तु शीर्षाणि सहस्रशीर्ष्यः ।
इत्यादिवचनात् सत्यलोकात्मकं भगवत उत्तमाङ्गं भङ्ग्या उपासमानस्तद-
46.87 तटित्सौदामिनीविद्युञ्चञ्चला चपला अपि ] Amara 1.3.11.
46.89 न प्रभातरलं ज्योतिरुदेति वसुधातलात् ] Abhijñānaśākuntala 1.23.
46.94 नालैर्विक्षिपताभ्रेषु धूमाग्न्यनिलमूर्तिषु ] Visnupurana 2.9.10.
46.97 यो वर्षमिव भारतम् ] Harşacarita, Ucchvāsa I, 4d.
46.100 सत्यं तु शीर्षाणि सहस्रशीर्ष्य: ] Bhāgavatapurāņa 2.1.28.
संघा: B 46.95 श्रीविष्णुपुराण॰ ABC ] पुराण EY1
जलस्य A; केशां जल B 46.95 स्वायत• EDAC ] सायक B
EYAC ] इत्यावृत B 46.97 ● शब्द° EVAC ] शब्दयो शब्द B
46.90 स्पष्टभासः EYAC ] रञ्जिता स्पष्टभासा B 46.91 · नैल्या: EYAC.] नैतां B
46.91 • प्रसरवत् EXAC ] प्रवरं B 46.92 विपक्षभूतानाम् EYAC ] प्रभाविपक्षभूत
B 46.92 शरीराणामगुरूणाम् ABC ] अगरूणाम् EY 46.93 संघातरूपा: EYAC ]
46.95 जलस्य EYIC ] केशा:
46.96 इत्यावृत्त्या
46.100 शीर्ष्य:
conj. Bhāgavatapurāņa ] शीर्ष ABCEY
46.101 इत्यादिवचनात् EYC ] इति व
चनात् AB 46.101 सत्यलोकात्मकं दीपात्मकं EY'AC ] सत्यलोकात्मकं (eyeskip)
B
90
100