2023-09-14 06:50:31 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
इति,
उदयास्तमयाभ्यां हि स्मृते पूर्वापरे दिशौ ।
अहोरात्रव्यवस्थानकारणं भगवान् रविः ।
इति च श्रीविष्णुपुराणवचनात् । चन्द्रस्याप्युपलक्षण
जगति मुहुः संचरन्तौ = लोके अनुक्षणमविश्रान्त्या पर्यटन्तौ । वेदयन्ता-
वित्यनेन दिक्कालापेक्षत्वात् वैदिकतान्त्रिककर्मानुष्ठानस्य तज्ज्ञानस्य चैतद-
जगति मुहुः संचरन्तौ
धीनत्वात् आमुष्मिकसुखरूपपरमोपकारकर्तृत्वं द्योत्यते । विपर्यये धर्मो
च्छेदात् जगदुच्छेदः । सञ्चरन्तावित्यनेन परोपकारैकतात्पर्यं स्वसुखनिरभि
लाषत्वं च व्यज्यते । इमाविति देवतान्तरवत् नागमानुमानसाध्यत्वमात्रम-
नयोः , अपि तु प्रत्यक्षप्रमाणसिद्धत्वात् नास्तिकनिवनिरसनरभसशरभत्वं
च प्रकाश्यते। 'प्रत्यक्षदेवदेवादीन्….' इत्यादिवचनाद् दिक्कालवेदना-
=
दिकं भौमसौम्यादीनामपि विद्यते । तेभ्योऽनयोः कोऽतिशयः इत्यत्राह
त्रैलोक्यालोकदीपौ; त्रैलोक्यस्य = भूर्भुवस्वरात्मनः लोकत्रयस्य, आलो-
के = प्रकाशने, दीपवत् प्रवृत्तेः, दीपौ । अतः, अनयोः प्रवृत्त्यभावे सर्वस्य
व्यवहारोच्छेदप्रसङ्गात् दृष्टमुखेनाप्युपकारगौरवं प्रकाश्यते। रवीन्
र्याचन्द्रमसौ; अभ्यर्हितत्वात् पूर्वनिपातः । ययोः – नेत्रयोः रूपम् =
तात्त्विकं स्वरूपमेव; तत्र न कस्यचिद् विमतिरित्यर्थः । मुनीन्द्राः
दिव्यचक्षुःसम्पन्नतया मुनीनां श्रेष्ठाः पराशरादयः ।
१
d
१
=
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ४०
"
40.9 उदयास्तमयाभ्यां हि स्मृते पूर्वापरे दिशौ ] Visnupurāņa 2.8.18.
40.11 अहोरात्रव्यवस्थानकारणं भगवान् रवि: ] Visnupurāna 2.8.11.
40.19 प्रत्यक्षदेवदेवादीन् ] - Source not known.
,
• विद्यते ABCD ] om. (eyeskip) EY 1
आलोके EYBCD ] लोके A
EXCD ] सर्व AB 40.23 ॰प्रसङ्गात् ABD ] प्रसङ्ग इति E¥‡IC
EXABC ] कस्यचिद् D
-
=
40.9 दिशौ EY ACD ] द --- B 40.11 रविः EYACD ] om. B
40.14 संचरन्तौ
इत्यनेन EXBCD ] संचरन्तावित्यनेन A 40.15 चैतदधीनत्वात् EYACD ] एत-
दधीनत्वात् B 40.16 जगदुच्छेदः EYCD
E¥‡‡CD ] परोपकार A; परमोपकारैक B
] जगदुच्छेदश्च AB 40.16 परोपकारैक
०
०
40.17 व्यज्यते EYBCD ] प्रसज्यते A
40.17 देवतान्तरवत् EYB ] देवतान्तरत् AC; देवतान्तर D 40.17 नागमानुमान
ACD ] नानुमान EY1; नहानुमान B
°निरसन EY"1 ] नास्तिकनिरसन ABD;
40.18 अपि तु EYACD ] अपि B
हास्तिकनिकर C 40.20 प्रत्यक्षदेवदेवादीन्
40.21 त्रैलोक्यस्य EVCD ] om. AB 40.22
40.22 प्रवृत्तेः EVBCD ] प्रवृत्त A 40.22 सर्वस्य
40.25 न कस्यचिद्
40.19
10
20
25