2023-09-10 12:46:35 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् ३१
मालान्तरम् अर्थात्, न विद्यते यस्याः । अथवा, मानेन 'मत्तः कोऽन्यो
मान्यः' इत्यभिमानेन सहिता । तत्र हेतुः – वासुभद्रम्; वसति वासयती-
ति वासुः, औणादिक उप्रत्ययः; साधनात् साधुरितिवत् 'प्रत्ययतः
प्रकृतेश्च तद्गृह्यम्' इति वचनात् । भद्रः = कल्याण, निरतिशयज्ञानशक्त्या-
दिकल्याणगुणसागरत्वात् ।
=
वसनाद् देवनाच्चैव वासुदेवं ततो विदुः ।
इति मोक्षधर्मे,
भूतेषु वसते सोऽन्तर्वसन्त्यत्र च तानि यत् ।
धाता विधाता जगतां वासुदेवस्ततः स्मृतः ॥
१००
इति श्रीविष्णुपुराणे च पृथक्पदावयवस्य निरुक्तत्वात् । अथवा सुशब्देन 20
स्थितिकर्तृत्वस्य भङ्ग्या प्रतिपादनात्, भद्रशब्देन सृष्टिकर्तृत्वं संहर्तृत्वं च
प्रकाश्यते । तथा हि 'भूभृञोर्भंछन्दसि' इति सूत्रात्,
संहर्तेति तथाहर्ता हकारार्थद्वयान्वितः ।
=
इति पुराणवचनाच्च भकारेण संहर्ता स्रष्टेत्युच्यते । द्रशब्देन द्रावयति = विला-
पयति इति संहर्ता, रोदयति = द्रावयतीति यथा रुद्रः; तमित्यर्थः । सुभद्रम् 25
= सुष्टु सुखितम्, विदधती, दिव्यस्पर्शरूपरससौरभ्यसम्पन्नत्वात्; 'भद्र
कल्याणे सुखे च' इति धात्वर्थानुसरणात् । साकम्पमंसे वसतीति स्पर्श: सू-
चितः । सेति यच्छब्दप्रतियोगी तच्छब्दः सूचितः । अरम् = शीघ्रम्; 'लघु
=
31.14 प्रत्ययतः प्रकृतेश्च तह्यम् ] Vārttika on Astādhyāyī 3.3.1.
31.16 वसनाद् देवनाच्चैव वासुदेवं ततो विदुः ] Source not known.
31.19 भूतेषु वसते स्मृतः ] Visnupurāna 6.5.82.
31.22 भूभृञोर्भंछन्दसि ] Source not known.
31.23 संहर्तेति तथाहर्ता हकारार्थद्वयान्वितः ] Source not known.
15
31.14 प्रत्ययतः EXC] प्रत्ययः AB 31.15 सागरत्वात् EXBC ] सारत्वात् A
31.19 च तानि EXBC ] गतानि A 31.20 पुराणे च EXBC ] पुराणे A 31.20
पृथक्पदावयवस्य EYC] पृथक्पदद्वयस्य A; बृहत्पदद्वयस्य B 31.20 अथवा सुशब्देन
EL॰AC ] एवमात्मशब्देन B 31.21 ° कर्तृत्वस्य ABC ] कर्तृत्व EDI 31.25 रुद्रः
ABC ] द्र: E¥1 31.27 भद्र कल्याणे EYBC ] भ्रकले A 31.27 °सरणात् EXAB ]
सारणात् C; स्मरणात् NVP 31.27 साकम्प • ED AC ] अत्र साकम्प B
तच्छब्दः सूचितः। E¥°C ] तच्छब्दः । AB
०
31.28
मालान्तरम् अर्थात्, न विद्यते यस्याः । अथवा, मानेन 'मत्तः कोऽन्यो
मान्यः' इत्यभिमानेन सहिता । तत्र हेतुः – वासुभद्रम्; वसति वासयती-
ति वासुः, औणादिक उप्रत्ययः; साधनात् साधुरितिवत् 'प्रत्ययतः
प्रकृतेश्च तद्गृह्यम्' इति वचनात् । भद्रः = कल्याण, निरतिशयज्ञानशक्त्या-
दिकल्याणगुणसागरत्वात् ।
=
वसनाद् देवनाच्चैव वासुदेवं ततो विदुः ।
इति मोक्षधर्मे,
भूतेषु वसते सोऽन्तर्वसन्त्यत्र च तानि यत् ।
धाता विधाता जगतां वासुदेवस्ततः स्मृतः ॥
१००
इति श्रीविष्णुपुराणे च पृथक्पदावयवस्य निरुक्तत्वात् । अथवा सुशब्देन 20
स्थितिकर्तृत्वस्य भङ्ग्या प्रतिपादनात्, भद्रशब्देन सृष्टिकर्तृत्वं संहर्तृत्वं च
प्रकाश्यते । तथा हि 'भूभृञोर्भंछन्दसि' इति सूत्रात्,
संहर्तेति तथाहर्ता हकारार्थद्वयान्वितः ।
=
इति पुराणवचनाच्च भकारेण संहर्ता स्रष्टेत्युच्यते । द्रशब्देन द्रावयति = विला-
पयति इति संहर्ता, रोदयति = द्रावयतीति यथा रुद्रः; तमित्यर्थः । सुभद्रम् 25
= सुष्टु सुखितम्, विदधती, दिव्यस्पर्शरूपरससौरभ्यसम्पन्नत्वात्; 'भद्र
कल्याणे सुखे च' इति धात्वर्थानुसरणात् । साकम्पमंसे वसतीति स्पर्श: सू-
चितः । सेति यच्छब्दप्रतियोगी तच्छब्दः सूचितः । अरम् = शीघ्रम्; 'लघु
=
31.14 प्रत्ययतः प्रकृतेश्च तह्यम् ] Vārttika on Astādhyāyī 3.3.1.
31.16 वसनाद् देवनाच्चैव वासुदेवं ततो विदुः ] Source not known.
31.19 भूतेषु वसते स्मृतः ] Visnupurāna 6.5.82.
31.22 भूभृञोर्भंछन्दसि ] Source not known.
31.23 संहर्तेति तथाहर्ता हकारार्थद्वयान्वितः ] Source not known.
15
31.14 प्रत्ययतः EXC] प्रत्ययः AB 31.15 सागरत्वात् EXBC ] सारत्वात् A
31.19 च तानि EXBC ] गतानि A 31.20 पुराणे च EXBC ] पुराणे A 31.20
पृथक्पदावयवस्य EYC] पृथक्पदद्वयस्य A; बृहत्पदद्वयस्य B 31.20 अथवा सुशब्देन
EL॰AC ] एवमात्मशब्देन B 31.21 ° कर्तृत्वस्य ABC ] कर्तृत्व EDI 31.25 रुद्रः
ABC ] द्र: E¥1 31.27 भद्र कल्याणे EYBC ] भ्रकले A 31.27 °सरणात् EXAB ]
सारणात् C; स्मरणात् NVP 31.27 साकम्प • ED AC ] अत्र साकम्प B
तच्छब्दः सूचितः। E¥°C ] तच्छब्दः । AB
०
31.28