2023-09-10 12:46:29 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् २४
राय वसतु = सदा तिष्ठतु । अनया च उक्तिभङ्ग्या धारणासिद्धिं प्रार्थयते ।
गच्छतस्तिष्ठतोऽन्यद्वा स्वेच्छया कर्म कुर्वतः ।
नापयाति यदा चित्तात् सिद्धान् मन्येत तांस्तदा ॥
इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् । अत्र समस्तवस्तुविषयं सावयवरूपकमलंका-
रः ॥ २३ ॥
८०
अथ प्रसङ्गात् ब्रह्माण्डरूपनाभिपुण्डरीकमुपास्ते-
पातालं यस्य नालं वलयमपि दिशां पत्रपङ्कीर्नगेन्द्रान्
विद्वांसः केसरालीर्विदुरिह विपुलां कर्णिकां स्वर्णशैलम्।
भूयाद् गायत्स्वयंभूमधुकरभवनं भूमयं कामदं नो
नालीकं नाभिपद्माकरभवमुरु तन्नागशय्यस्य शौरेः ॥ २४ ॥
पातालमिति अधोवर्तिनामतलादीनां पातालान्तानां सप्तानां लोकानामुप-5
लक्षणम् ।
अतलं वितलं चैव नितलं च गभस्तिमत् ।
महच्च सुतलं चान्यत् पातालं चैव सप्तमम् ॥
=
=
इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् । यस्य नालीकस्य, नालम् = दण्डम्, अधो-
वर्तित्वात् तद्गतानन्ताधारत्वाच्च नालत्वारोपः । दिशाम् = पूर्वादीनाम्, व-
24.1 °पङ्कीर्नगेन्द्रान् E¥*ESEY2ABC ] पङ्गिं नगेन्द्रान् EP°EK
Km 24.3 • भवनं Eye
EL°ESEX±ABC ] भवनं EKm 24.4 ● शय्यस्य EYEKESEY 2 ABC ] शब्दस्य
v2
Vv2
D
EBO
23.34 गच्छुतस्तिष्ठतो तांस्तदा ] Visnupurāņa 6.7.87.
24.8 अतलं वितलं चैव सप्तमम् ] Visnupurāna 2.4.2.
***
23.32 • सिद्धिं EYLAC ] सिद्धि B 23.32 प्रार्थयते । EYLAC ] प्रार्थयते च B 23.35
• विषयं EYTIC ] विषयां A 23.37 ब्रह्माण्डरूपनाभिपुण्डरीकमुपास्ते C ] ब्रह्माण्डरूपना-
भिपुण्डरीकमुपास्ते पातालमित्यादि AB; पुण्डरीकरूपं नाभिकमलमुपास्ते Ey
अधोवर्तिनामतलादीनां EXAC ] अधोवर्तिनामतलवितलादीनां B 24.5 पातालान्तानां
EXBC ] om. A
24.7 नितलं च E¥‡AC ] om. B 24.8 चान्यत् EXC ] चाग्व्यं AB
24.9 श्रीविष्णु॰ EY AB ] पातालानि सप्तैवेति श्रीविष्णु C 24.10 तद्गतानन्ताधारत्वाच्च
EXAB ] तद्गतानां चाधारत्वाच्च C
35
24.5
10
राय वसतु = सदा तिष्ठतु । अनया च उक्तिभङ्ग्या धारणासिद्धिं प्रार्थयते ।
गच्छतस्तिष्ठतोऽन्यद्वा स्वेच्छया कर्म कुर्वतः ।
नापयाति यदा चित्तात् सिद्धान् मन्येत तांस्तदा ॥
इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् । अत्र समस्तवस्तुविषयं सावयवरूपकमलंका-
रः ॥ २३ ॥
८०
अथ प्रसङ्गात् ब्रह्माण्डरूपनाभिपुण्डरीकमुपास्ते-
पातालं यस्य नालं वलयमपि दिशां पत्रपङ्कीर्नगेन्द्रान्
विद्वांसः केसरालीर्विदुरिह विपुलां कर्णिकां स्वर्णशैलम्।
भूयाद् गायत्स्वयंभूमधुकरभवनं भूमयं कामदं नो
नालीकं नाभिपद्माकरभवमुरु तन्नागशय्यस्य शौरेः ॥ २४ ॥
पातालमिति अधोवर्तिनामतलादीनां पातालान्तानां सप्तानां लोकानामुप-5
लक्षणम् ।
अतलं वितलं चैव नितलं च गभस्तिमत् ।
महच्च सुतलं चान्यत् पातालं चैव सप्तमम् ॥
=
=
इति श्रीविष्णुपुराणवचनात् । यस्य नालीकस्य, नालम् = दण्डम्, अधो-
वर्तित्वात् तद्गतानन्ताधारत्वाच्च नालत्वारोपः । दिशाम् = पूर्वादीनाम्, व-
24.1 °पङ्कीर्नगेन्द्रान् E¥*ESEY2ABC ] पङ्गिं नगेन्द्रान् EP°EK
Km 24.3 • भवनं Eye
EL°ESEX±ABC ] भवनं EKm 24.4 ● शय्यस्य EYEKESEY 2 ABC ] शब्दस्य
v2
Vv2
D
EBO
23.34 गच्छुतस्तिष्ठतो तांस्तदा ] Visnupurāņa 6.7.87.
24.8 अतलं वितलं चैव सप्तमम् ] Visnupurāna 2.4.2.
***
23.32 • सिद्धिं EYLAC ] सिद्धि B 23.32 प्रार्थयते । EYLAC ] प्रार्थयते च B 23.35
• विषयं EYTIC ] विषयां A 23.37 ब्रह्माण्डरूपनाभिपुण्डरीकमुपास्ते C ] ब्रह्माण्डरूपना-
भिपुण्डरीकमुपास्ते पातालमित्यादि AB; पुण्डरीकरूपं नाभिकमलमुपास्ते Ey
अधोवर्तिनामतलादीनां EXAC ] अधोवर्तिनामतलवितलादीनां B 24.5 पातालान्तानां
EXBC ] om. A
24.7 नितलं च E¥‡AC ] om. B 24.8 चान्यत् EXC ] चाग्व्यं AB
24.9 श्रीविष्णु॰ EY AB ] पातालानि सप्तैवेति श्रीविष्णु C 24.10 तद्गतानन्ताधारत्वाच्च
EXAB ] तद्गतानां चाधारत्वाच्च C
35
24.5
10