2023-09-13 03:39:35 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् २०
तदा द्वावसुरौ घोरौ विख्यातौ मधुकैटभौ ।
विष्णुकर्णमलोद्भूतौ हन्तुं ब्रह्माणमुद्यतौ ॥
=
10
इति पुराणवचनात् विधातृभीतिविधानोक्तिः। कैटभाख्यम् कैटभ इति
आख्या = नामपदं यस्य, मधुम् मधुसंज्ञं च, आदिदैत्यौ सर्वेषां
दैत्यानामादिभूतौ; विष्णुकर्णमलोद्भूतत्वेऽपि तयोर्दैत्यत्वोक्तिरसुरपर्यायत्वेन
दैत्यशब्दस्य प्रसिद्धिविवक्षया, न तु दित्यपत्यत्वादिति ज्ञेयम् । आरूढग-
व
र्वौ = बलपराक्रमातिशयेन समन्तात् प्रकाशितस्वकार्यतया निरतिशयो
15
दर्पपर्यायो गर्वाख्यो भावो ययोः;
=
प्रीतिनिर्वृतिनिघ्नानामरागविषयेऽपि यः।
प्रवृत्तिं कुरुते भावः पुंसां दर्पः स उच्यते ।
=
=
इति दिवाकरः। अधिजलधि = जलधौ; प्रलयसमुद्रे इत्यर्थः ।ययोरारोप्य
= हठादाकृष्य स्थापयित्वा, जघान = हिंसितवान् ।
आवां जहि न यत्रोर्वी सलिलेन परिप्लुता ।
इति ताभ्यां प्रार्थितेन
इति दिवाकरः। अधिजलधि = जलधौ; प्रलयसमुद्रे इत्यर्थः । ययोरारोप्य
-
तथेत्युक्त्वा भगवता शङ्खचक्रगदाभृता ।
कृत्वा चक्रेण वै छिन्ने ऊरुस्थे शिरसी तयोः॥
=
=
= प-
इति पुराणवचनमनयोक्तिभङ्ग्यानुस्मारयति कविः अन्योन्यतुल्यौ
=
प्रशस्त
प-
25
रस्परेण सदृशाविति तृतीयसब्रह्मचारिनिवृत्त्यर्थमुक्तिः । चतुरम् = विदग्धं ;
अन्यूनानतिरिक्तत्वादनुपूर्वत्वाच्च, उपचयम् = स्फीतताम्, बिभ्रतौ = दधा-
नौ,अभ्रनीलौ = मेघवद्, आकाशवद् वा श्यामवर्णौ। चारू
लक्षणविशिष्टतया मनोहरौ । तौ, हरेरूरू, मानसे = हृदये, अतिशयिनीम्
= भगवद्विग्रहानुभूत्यतिरिक्तस्य सुखहेतोरभावात् परां कोटिमधिरूढाम्।
नौ,
७१
=
20.9 तदा द्वावसुरौ ... ब्रह्माणमुद्यतौ ] Devīmāhātmya_1.51.
20.17 प्रीतिनिर्वृति •
दर्पः स उच्यते ] Bhāvaviveka 5.
20.20 आवां जहि न यत्रोर्वी सलिलेन परिप्लुता ] Devīmāhatmya 1.77.
20.23 तथेत्युक्त्वा तयोः ] Devīmāhātmya 1.78.
=
20.18 °जलधि EYAC ] जलधिधि B 20.26 अन्यूनानति° E¥C] अन्यूनाति AB
20.26 स्फीतताम् C ] स्फी [ त ] ताम् A ; तां तां B; om. Eyv
1
20.28 तौ D]om. EV