2023-09-10 12:46:25 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् १८
श्रीमत्यौ चानुवृत्ते करपरिमलनानन्दहृष्टे रमायाः
सौन्दर्याढ्येन्द्रनीलोपलरचितमहादण्डयोः कान्तिचोरे ।
सूरीन्द्रैः स्तूयमाने सुरकुलसुखदे सूदितारातिसंघे
जङ्घे नारायणीये मुहूरपि जयतामस्मदंहो हरन्त्यौ॥१८॥
5 श्रीशब्देनात्र समुदायशोभा उच्यते । श्रिया = सर्वप्रकारया कान्त्या, नि-
त्ययुक्ते; नित्ययोगे मतुप् । तस्यार्थस्य प्रपञ्चनमुपक्रियते। चकारो वाक्या-
र्थान्तरसमुच्चये। जङ्घे च जयतामित्यन्वयः । अनुवृत्ते
वर्तुलाकारे; 'वृत्तं च वर्तुलम्' इत्यमरः ।
पूर्वभागानुसारेण
वृत्तानुपूर्वे च न चातिदीर्घे जङ्घे उभे सृष्टवतस्तदीये ।
10 इति कुमारसंभवोक्तेः । चारुवृत्ते इति वा पाठः चेत्यर्थः ।रमायाः =पद्म-
वासिन्याः । करपरिमलनम् = हस्ताभ्यां संवाहनम्; तज्जनितेनानन्दसु-
खानुभवेन, हृष्टे = रोमाञ्चिते । सौन्दर्याढ्येन = निर्दोषतया समग्रगुणतया
च शोभया पूर्णेन, इन्द्रनीलोपलेन = महानीलाख्यरत्नविशेषेण, रचित-
योः = निर्मितयोः महतो, दण्डयोः = यष्ट्योः कान्तिचोरे = शोभाया
15 मोषिके, वृत्तायतस्निग्धस्थूलनीलमसृणत्वादिगुणयोगात् । सूरीन्द्रैः ज्ञा-
=
निश्रेष्ठैः सनकादिभिः स्तूयमाने = प्रशस्यमाने । तत्र हेतुः
=
=
सुरकुलसु-
खदे । सुरशब्दः सात्त्विकजनोपलक्षणार्थ: । सुराणां कुलस्य = वंशस्य, सुखं
दातुं शीलं ययोः। तत्र हेतुः
--
शीघ्रं धा-
सूदितारातिसंघे । सूदिताः
-
"
,
V2
=
18.8 वृत्तं च वर्तुलम् ] Amara 3.2.19.
18.9 वृत्तानुपूर्वे ... सृष्टवतस्तदीये ] Kumārasambhava 1.35.
-
=
६७
=
18.1 °हृष्टे EP°EKESEX.2AB ] दृष्टे C 18.1 चानुवृत्ते EY ABC ] चारुवृत्ते E
EKESEX2 18.2 कान्तिचोरे EYESEX2ABC ] कान्तिचौरे EP°EKm
18.6 °मुप॰ ELAB ] मुपरि C 18.10 इति वा पाठ: B ] चेति पाठ: A; चेत्यर्थः EY1
18.11 संवाहनम् EV॰±BC ] तु संवाहनम् A 18.13 °नीलोपलेन EYBC ] नीलोत्पलेन
18.15 मोषिके EL॰BC ] मोषके
A 18.14 महतोर्दण्डयोः ABC ] दण्डयोः EV‡1...
A 18.16 प्रशस्यमाने EYAC ] om. B
श्रीमत्यौ चानुवृत्ते करपरिमलनानन्दहृष्टे रमायाः
सौन्दर्याढ्येन्द्रनीलोपलरचितमहादण्डयोः कान्तिचोरे ।
सूरीन्द्रैः स्तूयमाने सुरकुलसुखदे सूदितारातिसंघे
जङ्घे नारायणीये मुहूरपि जयतामस्मदंहो हरन्त्यौ॥१८॥
5 श्रीशब्देनात्र समुदायशोभा उच्यते । श्रिया = सर्वप्रकारया कान्त्या, नि-
त्ययुक्ते; नित्ययोगे मतुप् । तस्यार्थस्य प्रपञ्चनमुपक्रियते। चकारो वाक्या-
र्थान्तरसमुच्चये। जङ्घे च जयतामित्यन्वयः । अनुवृत्ते
वर्तुलाकारे; 'वृत्तं च वर्तुलम्' इत्यमरः ।
पूर्वभागानुसारेण
वृत्तानुपूर्वे च न चातिदीर्घे जङ्घे उभे सृष्टवतस्तदीये ।
10 इति कुमारसंभवोक्तेः । चारुवृत्ते इति वा पाठः चेत्यर्थः ।रमायाः =पद्म-
वासिन्याः । करपरिमलनम् = हस्ताभ्यां संवाहनम्; तज्जनितेनानन्दसु-
खानुभवेन, हृष्टे = रोमाञ्चिते । सौन्दर्याढ्येन = निर्दोषतया समग्रगुणतया
च शोभया पूर्णेन, इन्द्रनीलोपलेन = महानीलाख्यरत्नविशेषेण, रचित-
योः = निर्मितयोः महतो, दण्डयोः = यष्ट्योः कान्तिचोरे = शोभाया
15 मोषिके, वृत्तायतस्निग्धस्थूलनीलमसृणत्वादिगुणयोगात् । सूरीन्द्रैः ज्ञा-
=
निश्रेष्ठैः सनकादिभिः स्तूयमाने = प्रशस्यमाने । तत्र हेतुः
=
=
सुरकुलसु-
खदे । सुरशब्दः सात्त्विकजनोपलक्षणार्थ: । सुराणां कुलस्य = वंशस्य, सुखं
दातुं शीलं ययोः। तत्र हेतुः
--
शीघ्रं धा-
सूदितारातिसंघे । सूदिताः
-
"
,
V2
=
18.8 वृत्तं च वर्तुलम् ] Amara 3.2.19.
18.9 वृत्तानुपूर्वे ... सृष्टवतस्तदीये ] Kumārasambhava 1.35.
-
=
६७
=
18.1 °हृष्टे EP°EKESEX.2AB ] दृष्टे C 18.1 चानुवृत्ते EY ABC ] चारुवृत्ते E
EKESEX2 18.2 कान्तिचोरे EYESEX2ABC ] कान्तिचौरे EP°EKm
18.6 °मुप॰ ELAB ] मुपरि C 18.10 इति वा पाठ: B ] चेति पाठ: A; चेत्यर्थः EY1
18.11 संवाहनम् EV॰±BC ] तु संवाहनम् A 18.13 °नीलोपलेन EYBC ] नीलोत्पलेन
18.15 मोषिके EL॰BC ] मोषके
A 18.14 महतोर्दण्डयोः ABC ] दण्डयोः EV‡1...
A 18.16 प्रशस्यमाने EYAC ] om. B