2023-09-10 12:46:24 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
६०
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् १५
समस्तशक्तिरूपाणि तत्करोति महामते ।
देवतिर्यङ्मनुष्याद्याश्चेष्टावन्ति स्वलीलया ॥
इति विष्णुपुराणवचनाच्च । महद्भ्यः = सकलपुरुषार्थप्रसावकतया प्रत्युपक्रि-
यानिरपेक्षपरोपकारैकनिरतेभ्यः; भगवदनपेक्षया स्वातन्त्र्येण भक्तानुग्राह-
केभ्यश्च । भगवतस्तु पादप्रणामसापेक्षतयैवोपकारकत्वात्
अवाप्तव्यान्यपास्तानि यस्य सर्वाणि देहिनः ।
परोपकारव्यसनी स महात्माभिधीयते ॥
इति भावप्रकाशः। विश्वंभराव्याप्त्यैवाकारमहत्त्वस्योक्तत्वात् । सततम् = सर्व- 50
दा। अपिरभिव्याप्तौ । नमः = प्रणामः । अस्तु अविच्छिन्नसत्ताकं वर्तताम् ।
अङ्घ्रिपङ्केरुहेभ्यः = पादपद्येभ्यः । 'नमः स्वस्ति' इत्यादिना चतुर्थी । अत्र
स्वभावोक्तिरलङ्कारः ॥ १४ ॥
'पातालमेतस्य हि पादमूलम्' इत्युक्तेः पातालरूपं पादद्वयमुपास्य,
=
14.44 समस्तशक्तिरूपाणि ... स्वलीलया ] Visnupurāna 6.7.11.
महात्माभिधीयते ] Found in Bhāvaviveka of Divāvakara 22.
14.49 अवाप्त
14.52 नमः स्वस्ति ] Astādhyāyī 2.3.16.
14.54 पातालमेतस्य हि पादमूलम् ] Bhāgavatapurāņa 2.1.26.
14.45
14.43 °शक्ति° EYBC ] शक्त A 14.44 मनुष्याद्या EVC ] मनुष्याख्या AB
प्रसावकतया EYC] प्रवासकतया B; प्रवासकं तया A 14.46 प्रत्युपक्रिया॰ E¥B]
प्रत्यपस्क्रिया A; प्रत्युपकारक्रिया C
पाक्षायाया B; दपेक्षया C 14.47
महात्माभि॰ E¥C] महानभि AB
स्ति° EXBC ] स्वस्तिस्वाहा A
EYAC ] मूलं B
14.46 °दनपेक्षया EY] दनपेक्षतया A; दन-
॰ग्राहकेभ्यश्च EVLAC ] ग्रहार्थकेभ्यश्च B
14.49
14.52 ० स्व-
14.54 रूपं
14.51 वर्तताम् ELLB ] om. C
14.52 इत्यादिना EYBC ] इति A
45
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् १५
समस्तशक्तिरूपाणि तत्करोति महामते ।
देवतिर्यङ्मनुष्याद्याश्चेष्टावन्ति स्वलीलया ॥
इति विष्णुपुराणवचनाच्च । महद्भ्यः = सकलपुरुषार्थप्रसावकतया प्रत्युपक्रि-
यानिरपेक्षपरोपकारैकनिरतेभ्यः; भगवदनपेक्षया स्वातन्त्र्येण भक्तानुग्राह-
केभ्यश्च । भगवतस्तु पादप्रणामसापेक्षतयैवोपकारकत्वात्
अवाप्तव्यान्यपास्तानि यस्य सर्वाणि देहिनः ।
परोपकारव्यसनी स महात्माभिधीयते ॥
इति भावप्रकाशः। विश्वंभराव्याप्त्यैवाकारमहत्त्वस्योक्तत्वात् । सततम् = सर्व- 50
दा। अपिरभिव्याप्तौ । नमः = प्रणामः । अस्तु अविच्छिन्नसत्ताकं वर्तताम् ।
अङ्घ्रिपङ्केरुहेभ्यः = पादपद्येभ्यः । 'नमः स्वस्ति' इत्यादिना चतुर्थी । अत्र
स्वभावोक्तिरलङ्कारः ॥ १४ ॥
'पातालमेतस्य हि पादमूलम्' इत्युक्तेः पातालरूपं पादद्वयमुपास्य,
=
14.44 समस्तशक्तिरूपाणि ... स्वलीलया ] Visnupurāna 6.7.11.
महात्माभिधीयते ] Found in Bhāvaviveka of Divāvakara 22.
14.49 अवाप्त
14.52 नमः स्वस्ति ] Astādhyāyī 2.3.16.
14.54 पातालमेतस्य हि पादमूलम् ] Bhāgavatapurāņa 2.1.26.
14.45
14.43 °शक्ति° EYBC ] शक्त A 14.44 मनुष्याद्या EVC ] मनुष्याख्या AB
प्रसावकतया EYC] प्रवासकतया B; प्रवासकं तया A 14.46 प्रत्युपक्रिया॰ E¥B]
प्रत्यपस्क्रिया A; प्रत्युपकारक्रिया C
पाक्षायाया B; दपेक्षया C 14.47
महात्माभि॰ E¥C] महानभि AB
स्ति° EXBC ] स्वस्तिस्वाहा A
EYAC ] मूलं B
14.46 °दनपेक्षया EY] दनपेक्षतया A; दन-
॰ग्राहकेभ्यश्च EVLAC ] ग्रहार्थकेभ्यश्च B
14.49
14.52 ० स्व-
14.54 रूपं
14.51 वर्तताम् ELLB ] om. C
14.52 इत्यादिना EYBC ] इति A
45