2023-09-12 15:09:11 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
१
यासेनाविर्भूतत्वं ध्वन्यते, 'सिद्धार्थः सिद्धसंकल्पः' इति वचनात् ।
अव्यक्तं जायते चास्य मनसा यद्यदिच्छति ।
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् १४
वशीकृत्वा तु त्रैगुण्यात् साकाङ्क्षत्वात् स्वभावतः ॥
इति वायुवचनात् । प्रजानामादिसर्गे महाप्रलयावसाने कल्पस्य प्रथमकृतयु-
गारम्भे ब्रह्मादिकर्तृकसर्गात् पूर्वं भगवत्कर्तृकजगन्निर्माणकाल इत्यर्थः ।
-
-
चतुर्युगान्यशेषाणि सदृशानि स्वरूपतः ।
अन्यं कृतयुगं मुक्त्वा मैत्रेयान्यं तथा कलिम् ॥
आद्ये कृतयुगे सर्गः क्रियते ब्रह्मणा यतः।
क्रियते चोपसंहारस्तथान्त्ये च कलौ युगे ॥
इति विष्णुपुराणवचनात् । 'वर्णत्रयशुश्रूषया धर्मस्थापनादनायासधर्मार्जन-
त्वात् शूद्रः साधुः।' इति व्यासादिमहर्षिभिः स्तुतस्य तुरीयवर्णस्योत्पत्ति-
स्थानत्वकथनं भगवत्पादानां स्तुतित्वेन परिणमति । 'पद्भ्यां शूद्रो अजायत '
इति श्रुतेः । तत्र पद्भ्यामिति द्विवचनप्रयोगेऽपि प्रकृतिभूतपादद्वयविकृतित:
विलक्षणादन्येषां, येभ्य इति बहुवचनप्रयोगः । कथं बहुत्वमवगम्यते इत्य-
त्राह साहस्रीति, सहस्रपरिमिता। 'तपःसहस्राभ्याम् विनीनौ', 'अण्
...
-
च' इत्यण्। चापीति अपि चेतिवत् । समुच्चयार्थः । संख्या =गणना ;
14.8 सिद्धार्थः सिद्धसंकल्पः ] Mahābhārata 13.135.40.
14.10 अव्यक्तं . स्वभावतः ] Vāyupurāņa 5.27.
14.16 चतुर्युगान्यशेषाणि कलौ युगे ] Visnupurāna 6.1.6-7.
14.18 वर्णत्रय
साधु: ] Source not known.
14.20 पद्भ्यां शूद्रो अजायत ] Rgveda 10.90.12.
14.22 तपःसहस्राभ्यां विनीनौ ] Astādhyāyī 5.2.102.
14.23 तपःसहस्राभ्यां विनीनौ; अण् च ] Astādhyāyī 5.2.103.
14.20
14.7 जात: ABC ]om. Eye 14.10 कृत्वा तु EVC ] कृतत्वात् AB
EVBC ] आद्यं A 14.15 क्रियते ब्रह्मणा यतः । EXAB ] om. C
EVAC ] वर्णाश्रम B 14.18 तुरीय° EVC] च तुरीय AB
त्व BC ] स्थानत्वं (?) A; स्थान E¥1 14.20 तत्र EYBC ] ततः A
प्रयोगेऽपि EYAC ] प्रयोगो ऽपि B 14.21 विकृतित: विलक्षणादन्येषां EYBC ]
विकृतित्वविवक्षणादन्येषां A 14.22 साहस्रीति EXAC ] साहस्री AB 14.23 इत्यण् ।
चापीत्यपि चेतिवत् A ] इत्यण् । चकारः अपिवत् EKC; तया विद्यापि चेतिवत् B
14.23 समुच्चयार्थः EC ] समुच्चयार्थः अव्ययम् AB
14.14 अन्यं
14.17 वर्णत्रय
14.19 • स्थान-
10
०
15