2023-09-10 12:46:22 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
विष्णुपादादिकेशस्तोत्रम् १२
त्वाक्रान्तवत इति । शत्रा ब्रह्मलोकं गतस्य ब्रह्मणा निजकमण्डलुजलैरभि-
षिच्यमानस्य तत्क्षण एवं सुरसरित्प्रादुर्भावात् उत्प्रेक्षया उपपत्तिः । ततः,
ब्रह्माण्डकटाहमपि भित्त्वा ऊर्ध्वं गतस्य कुत उत्प्रेक्षावकाश इति द्योत्यते ।
तस्य विक्रमतो भूमिं चन्द्रादित्यौ स्तनान्तरे ।
नभः प्रक्रममाणस्य नाभ्यां किल तदा स्थितौ ॥
दिवमाक्रममाणस्य जानुभ्यां तौ व्यवस्थितौ ।
विष्णोरमितवीर्यस्य वदन्त्येव द्विजातयः ॥
इति हरिवंशोक्तेः । गरुडमणिशिलाकेतुदण्डायमानात्
गारुत्मतं मरतकमश्मगर्भं हरिन्मणिः ।
= ध्वजस्तम्भ
इत्यमरः। मरकतरत्नरूपया शिलया निर्मित:, केतुदण्ड :
इवाचरति यः, तथाभूताद्; वृत्तानुपूर्वस्थूलनीलस्निग्धायतोत्तुङ्गत्वादिगु-
णयोगेन। कर्तुः क्यङ् । यस्मादपादानात्, आश्च्योतन्ती
सुरसरित् देवनदी गङ्गा । अमला
शुद्धधवलवर्णा । कान्ता
धवलवर्णयोर्योगे परभागलाभाद्दर्शनीया । वैजयन्ती = ध्वजपटीव ।
=
वैजयन्ती पताकायां जयन्त्यां केशवस्रजि ।
=
इति वैजयन्ती । बभासे = अशोभिष्ट । भक्तानां सकलमङ्गलार्थमुत्तमभितः
सपटीको ध्वजस्तम्भ इव यश्शुशुभे इति भावः। भूमिष्ठः
क्रान्त्वा स्थितः 'अम्बाम्बगोभूमिसव्यापद्वित्रिकुशेकुशवङ्गुमञ्जिपुञ्जिपरमे-
=
=
12.14 तस्य द्विजातयः] Harivamsa 31.89.
12.17 गारुत्मतं मरतकमश्मगर्भं हरिन्मणिः ] Amara 2.10.92.
12.22 वैजयन्ती पताकायां जयन्त्यां केशवस्रजि] Vaijayantī 8.2.9ab.
=
क्षरन्ती ।
=
भूमण्डलं
10
नील - 20
EVO1; परमण्ड C
12.8 °वत इति EXACD ] वत B 12.10 ब्रह्माण्ड conj.] परमाण्ड ABD; अण्ड
12.10 °कटाहमपि भित्त्वा EXC] कटाहमपि हित्वा B; कटाहं
तदा स्थितौ ABCD ] यदास्थितौ EY1 12.14 • वीर्यस्य EVI
12.15 हरि • EYC] श्रीहरि ABD 12.15 शिला ELBCD ]
° केतुदण्डायमानात् निर्मित: EYACD ] om. B
12.17 रत्न
भीत्वा AD 12.12
ACD ] तेजस्य B
शिखा A 12.15
EYBD ]om. C 12.17 शिलया EYBD ] om. C 12.19 केतुदण्ड: ध्वजस्तम्भ इवा-
चरति यः, तथाभूतात् वृत्तानुपूर्वस्थूलनीलस्निग्धायतोत्तुङ्गत्वादिगुणयोगेन कर्तु: ABCD ]
om. Eye
12.22 पताकायां जयन्त्यां EXABC ] om. D 12.23 मङ्गलार्थमुत्तमभितः
conj.] ॰मङ्गलार्थमुत्तमुक्तमभितः EL1; मङ्गलार्थमुक्तं भितः A; मङ्गलार्थमुक्तिं तु B;
मङ्गलार्थमुक्तम्भितः C मङ्गलार्थमुक्ताभतः D 12.24 इव यश्शुशुभे इति भाव: AB]
इवेति EL"1; इव यश्शुशुभे इति भावः इति CD
15
25
त्वाक्रान्तवत इति । शत्रा ब्रह्मलोकं गतस्य ब्रह्मणा निजकमण्डलुजलैरभि-
षिच्यमानस्य तत्क्षण एवं सुरसरित्प्रादुर्भावात् उत्प्रेक्षया उपपत्तिः । ततः,
ब्रह्माण्डकटाहमपि भित्त्वा ऊर्ध्वं गतस्य कुत उत्प्रेक्षावकाश इति द्योत्यते ।
तस्य विक्रमतो भूमिं चन्द्रादित्यौ स्तनान्तरे ।
नभः प्रक्रममाणस्य नाभ्यां किल तदा स्थितौ ॥
दिवमाक्रममाणस्य जानुभ्यां तौ व्यवस्थितौ ।
विष्णोरमितवीर्यस्य वदन्त्येव द्विजातयः ॥
इति हरिवंशोक्तेः । गरुडमणिशिलाकेतुदण्डायमानात्
गारुत्मतं मरतकमश्मगर्भं हरिन्मणिः ।
= ध्वजस्तम्भ
इत्यमरः। मरकतरत्नरूपया शिलया निर्मित:, केतुदण्ड :
इवाचरति यः, तथाभूताद्; वृत्तानुपूर्वस्थूलनीलस्निग्धायतोत्तुङ्गत्वादिगु-
णयोगेन। कर्तुः क्यङ् । यस्मादपादानात्, आश्च्योतन्ती
सुरसरित् देवनदी गङ्गा । अमला
शुद्धधवलवर्णा । कान्ता
धवलवर्णयोर्योगे परभागलाभाद्दर्शनीया । वैजयन्ती = ध्वजपटीव ।
=
वैजयन्ती पताकायां जयन्त्यां केशवस्रजि ।
=
इति वैजयन्ती । बभासे = अशोभिष्ट । भक्तानां सकलमङ्गलार्थमुत्तमभितः
सपटीको ध्वजस्तम्भ इव यश्शुशुभे इति भावः। भूमिष्ठः
क्रान्त्वा स्थितः 'अम्बाम्बगोभूमिसव्यापद्वित्रिकुशेकुशवङ्गुमञ्जिपुञ्जिपरमे-
=
=
12.14 तस्य द्विजातयः] Harivamsa 31.89.
12.17 गारुत्मतं मरतकमश्मगर्भं हरिन्मणिः ] Amara 2.10.92.
12.22 वैजयन्ती पताकायां जयन्त्यां केशवस्रजि] Vaijayantī 8.2.9ab.
=
क्षरन्ती ।
=
भूमण्डलं
10
नील - 20
EVO1; परमण्ड C
12.8 °वत इति EXACD ] वत B 12.10 ब्रह्माण्ड conj.] परमाण्ड ABD; अण्ड
12.10 °कटाहमपि भित्त्वा EXC] कटाहमपि हित्वा B; कटाहं
तदा स्थितौ ABCD ] यदास्थितौ EY1 12.14 • वीर्यस्य EVI
12.15 हरि • EYC] श्रीहरि ABD 12.15 शिला ELBCD ]
° केतुदण्डायमानात् निर्मित: EYACD ] om. B
12.17 रत्न
भीत्वा AD 12.12
ACD ] तेजस्य B
शिखा A 12.15
EYBD ]om. C 12.17 शिलया EYBD ] om. C 12.19 केतुदण्ड: ध्वजस्तम्भ इवा-
चरति यः, तथाभूतात् वृत्तानुपूर्वस्थूलनीलस्निग्धायतोत्तुङ्गत्वादिगुणयोगेन कर्तु: ABCD ]
om. Eye
12.22 पताकायां जयन्त्यां EXABC ] om. D 12.23 मङ्गलार्थमुत्तमभितः
conj.] ॰मङ्गलार्थमुत्तमुक्तमभितः EL1; मङ्गलार्थमुक्तं भितः A; मङ्गलार्थमुक्तिं तु B;
मङ्गलार्थमुक्तम्भितः C मङ्गलार्थमुक्ताभतः D 12.24 इव यश्शुशुभे इति भाव: AB]
इवेति EL"1; इव यश्शुशुभे इति भावः इति CD
15
25