2023-02-23 05:29:03 by Vidyadhar Bhat
This page has been fully proofread once and needs a second look.
आलोकयिष्ये । 'दृशेश्चेति वक्तव्यम्
रात्मनेपदम्[^२] ॥ ३३ ।॥
६२
(स्तुतिचं.) मन्दस्मितशोभया सुकुमारम् । मधुमधुर आलाप एव पीयू-
षम् । तस्य धारापूरे पूरेण वा आसेक: अभिषवः । तेन उपशान्तमुपक्षीणमसुखं
दुःखं येषां तेषां सुजनानां सुजनैर्वा मनसा नयनाभ्यां चाऽपीयमानम् ।
मनोहरणमासेचनकं च । इह् भक्तजने मयि, भूमौ वा आनन्दं सन्दुहत् ।
महत् महनीयम् । महान्तमानन्दं वा । महत्तत्वमिति यथा । महच्चाऽनन्दरूपं
ब्रह्म व्याख्यानेन सन्दुहद् वा । महतो मोक्षस्याऽनन्दमिति वा । कदा नित्यदा
सन्द्रक्ष्ये । सदा तदाननं कदा निर्वर्णयेयम् । 'दृशेश्चेति वक्तव्यम्' इति
वार्तिकात् (१.३.२९) आत्मनेपदम् । अकर्मकादित्यनुवर्तनं कवयो नानु-
मन्यन्ते । नित्यं विष्णुं ददाति दर्शयतीति नित्यदो मध्व इति च
व्याचक्षते । नित्यदा उदितं सदोदितमिति वा । नेन्दुबिम्बमिव नक्तमेव ।
बहुगुणतया शास्त्रेषूदितं च ॥ ३३ ॥
प्राचीनाचीर्ण-पुण्योच्चय-चतुर-तराचारतश्चारु-चित्ता-
नत्युच्चां रोचयन्तीं श्रुति
[^१
वक्तव्यम्' इति काशिकादृतः पाठः । तत्पक्षे 'समोगम्यृच्छिप्रच्छिस्वरत्यर्तिश्रुविदिभ्यः' इति सूत्र-
पाठः ।
[^२
प्रयोगदर्शनात् अकर्मकत्वं प्रायिकमिति वक्तव्यम् । तेन 'आजघ्ने विषमविलोचनस्य वक्षः' इति
भारविः, 'आहध्वं मा रघूत्तमम्' इति भट्टिश्च सङ्गच्छेते । 'रक्षांसीति पुराऽपि संशृणुमहे वीरस्तु
कस्तादृश:' इति मुरारिप्रयोगोऽप्यप्रामादिको भवति । अत एवानर्घराघवव्याख्याने (अङ्क.६.२५)
रुचिपत्युपाध्यायोऽप्याह– 'अकर्मकादिति तत्रानुवर्तत इति प्रायिकम्' इति । यदि सर्वत्राप्यध्याहारे-
णैव योजनीयमित्याग्रहः, अत्रापि तर्हि प्राप्येत्यध्याहृत्य सन्तोष्यतामन्तरात्मा।
-