2025-01-21 07:35:42 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
20.
सव्याख्य सर्वार्थसीसहित तत्वमुक्ताकलापे
[जडद्रव्य
सर्वार्थसिद्धिः
संचरति हि मूर्ते तस्य विभुनश्च * संयोगा विद्यन्त एव । प्रकृ-
तिशब्दः प्राग्वद्विकृतीनामप्युपलक्षकः । त्रिगुणशब्दाभिलप्यद्र-
व्यमित्यर्थः । तत्स्वगुणैरेव लक्षयति-गुणैरित्यादिना । इह - अव्य-
क्तकालयोर्मध्ये ।
आनन्ददायिनी
निरासः ; ज्ञातताया अतीतधमर्थादौ स्ववर्तमानव्यवहारप्रयोजकधर्माव-
च्छिन्नत्वात्। केचित्तु संयोग एव विकार इत्याहुः । अन्यतरकर्म संयोग-
हेतुरस्तीत्याह —संचरति हीति । लक्ष्यतावच्छेदकमाह -- त्रिगुणशब्दा-
भिलप्येति । ननु सत्वपूर्वैरित्यत्र सत्वविशिष्टरजस्तमोवत्त्वं लक्षणमिति
भाति; तच्चायुक्तं ; रजस्तमसोरेव प्रत्येकं लक्षणत्वसंभवात् । नापि प्रत्येकं
भावप्रकाशः
तया धर्माणामागन्तुकत्वेऽपि धर्मिण ईश्वरादोर्नत्यत्वानपगमात् ।
उपयन्नपयन् धर्मो विकरोति हि धर्मिणम् '
इति परिभाषामवलम्बमानानां सांख्यानां योगानां च कूटस्थ-
नित्यं परिणामिनित्यमिति विभागो निर्मूल एव । अन्यथा तन्मते पुरुषा
भ्युपगम एव निरर्थक आपद्येत इति भावः । * ' संयोगा विद्यन्त एव इति-
अप्राप्तयोस्तु या प्राप्तिस्यैव संयोग ईरितः '
इति तु परिभाषामात्रं । अत एव तेषां आकाशादिषु मूर्तसंयोगस्य
एकदेशिभिः विभुद्वयसंयोगस्य च अङ्गीकारो युज्यत इति भावः ।
अचिज्जीवस्वधीद्वारा स्वरूपेण च सर्वगे । new
अवस्थास्सन्त्यदोषास्ते निर्विकारोक्तिरन्यतः ॥
इति तत्वटीकासूक्तिरत्रानुसन्धेया ॥
सव्याख्य सर्वार्थसीसहित तत्वमुक्ताकलापे
[जडद्रव्य
सर्वार्थसिद्धिः
संचरति हि मूर्ते तस्य विभुनश्च * संयोगा विद्यन्त एव । प्रकृ-
तिशब्दः प्राग्वद्विकृतीनामप्युपलक्षकः । त्रिगुणशब्दाभिलप्यद्र-
व्यमित्यर्थः । तत्स्वगुणैरेव लक्षयति-गुणैरित्यादिना । इह - अव्य-
क्तकालयोर्मध्ये ।
आनन्ददायिनी
निरासः ; ज्ञातताया अतीतधमर्थादौ स्ववर्तमानव्यवहारप्रयोजकधर्माव-
च्छिन्नत्वात्। केचित्तु संयोग एव विकार इत्याहुः । अन्यतरकर्म संयोग-
हेतुरस्तीत्याह —संचरति हीति । लक्ष्यतावच्छेदकमाह -- त्रिगुणशब्दा-
भिलप्येति । ननु सत्वपूर्वैरित्यत्र सत्वविशिष्टरजस्तमोवत्त्वं लक्षणमिति
भाति; तच्चायुक्तं ; रजस्तमसोरेव प्रत्येकं लक्षणत्वसंभवात् । नापि प्रत्येकं
भावप्रकाशः
तया धर्माणामागन्तुकत्वेऽपि धर्मिण ईश्वरादोर्नत्यत्वानपगमात् ।
उपयन्नपयन् धर्मो विकरोति हि धर्मिणम् '
इति परिभाषामवलम्बमानानां सांख्यानां योगानां च कूटस्थ-
नित्यं परिणामिनित्यमिति विभागो निर्मूल एव । अन्यथा तन्मते पुरुषा
भ्युपगम एव निरर्थक आपद्येत इति भावः । * ' संयोगा विद्यन्त एव इति-
अप्राप्तयोस्तु या प्राप्तिस्यैव संयोग ईरितः '
इति तु परिभाषामात्रं । अत एव तेषां आकाशादिषु मूर्तसंयोगस्य
एकदेशिभिः विभुद्वयसंयोगस्य च अङ्गीकारो युज्यत इति भावः ।
अचिज्जीवस्वधीद्वारा स्वरूपेण च सर्वगे । new
अवस्थास्सन्त्यदोषास्ते निर्विकारोक्तिरन्यतः ॥
इति तत्वटीकासूक्तिरत्रानुसन्धेया ॥