2025-01-21 07:50:45 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
प्र. पं.
648
नपदेऽभिषिञ्चता त्वया हि जातिमात्राय जलाञ्ज-
लिर्वितीर्येत । माभूदनुगतिः स्वरूपसत्त्वस्येति
वदन् तद्गर्भिणीं कारणतां कथमनुगमयितासीति ।
अयं भावः -- स नानात्वायोगादन्तर्भावित
"
.
.
कारणं सत्त्वविशिष्टं कारणं चेत् सत्त्व-
स्यापि कारणकोटिप्रवेश इति यावत् । तथा
सति अतस्त्वे विशिष्टे वा स्वात्मनि स्ववृत्ते-
विरोधेन सत्त्वाभावादसतः कारणत्वमायातमि-
त्यर्थः । नान्तर्भावितेति - सत्त्वाविशिष्टस्य कार-
णत्वं चेत् ततस्तस्मादसतः कारणत्वं स्पष्ट-
मित्यर्थः
17-19 व्यवस्थाप्यमिति भावः । तत्र युक्तिमाह-
443
444 14
इत्यर्थः । तत्र हेतुमाह-ओषधलमानीति । न हि
लोमान्यौषधानि ! न वा तेषां तत्र लयः । अन-
पियद्भिः - लयमप्राप्नुवद्भिः ॥ ३५ ॥
453 18-20 इत्यादि सांख्यसप्तत्या दशानां वाह्यत्वोक्तौ परि-
शिष्य त्रिविधस्याभ्यन्तरत्वं सिध्यतीति भावः ।
वाचनिकमपि त्रित्वं सप्तत्युक्तमित्याह - अन्तः
करणमिति
458.9-459-11 ननु यथा इन्द्रियाणि तन्मात्रेष्विति पाठो यथा
मनसः पाठः तथा सव ? बुद्ध्यादेः पाठः ।
अहङ्कारस्य महतश्च पाठो महतोऽहङ्कार इति
न शक्यं तैर्बुद्धयादेरिन्द्रियत्वस्यानभ्युपगमात्
वस्तुत इति इन्द्रियाणां सृष्टिप्रतिपादकोपबृंह-
णेषु इन्द्रियाणि दशैकंच इति परिगणना चक्षु-
श्रोत्रेत्यादि विशेषकीर्तनाच्च महदहङ्कारयोस्त-
त्वभूतयोः पाठसत्त्वेऽपि तयोस्सद्वारकाद्वारके-
न्द्रियोत्पादकयोः करणत्वाभावाच्च न तद्बलाद-
प्यन्तःकरणभेदसिद्धिः इन्द्रियादिष्वनन्तर्गतचि-
तस्य नत्वान्तरत्वापाताच्च । नन्वयमेवाहङ्कार
648
नपदेऽभिषिञ्चता त्वया हि जातिमात्राय जलाञ्ज-
लिर्वितीर्येत । माभूदनुगतिः स्वरूपसत्त्वस्येति
वदन् तद्गर्भिणीं कारणतां कथमनुगमयितासीति ।
अयं भावः -- स नानात्वायोगादन्तर्भावित
"
.
.
कारणं सत्त्वविशिष्टं कारणं चेत् सत्त्व-
स्यापि कारणकोटिप्रवेश इति यावत् । तथा
सति अतस्त्वे विशिष्टे वा स्वात्मनि स्ववृत्ते-
विरोधेन सत्त्वाभावादसतः कारणत्वमायातमि-
त्यर्थः । नान्तर्भावितेति - सत्त्वाविशिष्टस्य कार-
णत्वं चेत् ततस्तस्मादसतः कारणत्वं स्पष्ट-
मित्यर्थः
17-19 व्यवस्थाप्यमिति भावः । तत्र युक्तिमाह-
443
444 14
इत्यर्थः । तत्र हेतुमाह-ओषधलमानीति । न हि
लोमान्यौषधानि ! न वा तेषां तत्र लयः । अन-
पियद्भिः - लयमप्राप्नुवद्भिः ॥ ३५ ॥
453 18-20 इत्यादि सांख्यसप्तत्या दशानां वाह्यत्वोक्तौ परि-
शिष्य त्रिविधस्याभ्यन्तरत्वं सिध्यतीति भावः ।
वाचनिकमपि त्रित्वं सप्तत्युक्तमित्याह - अन्तः
करणमिति
458.9-459-11 ननु यथा इन्द्रियाणि तन्मात्रेष्विति पाठो यथा
मनसः पाठः तथा सव ? बुद्ध्यादेः पाठः ।
अहङ्कारस्य महतश्च पाठो महतोऽहङ्कार इति
न शक्यं तैर्बुद्धयादेरिन्द्रियत्वस्यानभ्युपगमात्
वस्तुत इति इन्द्रियाणां सृष्टिप्रतिपादकोपबृंह-
णेषु इन्द्रियाणि दशैकंच इति परिगणना चक्षु-
श्रोत्रेत्यादि विशेषकीर्तनाच्च महदहङ्कारयोस्त-
त्वभूतयोः पाठसत्त्वेऽपि तयोस्सद्वारकाद्वारके-
न्द्रियोत्पादकयोः करणत्वाभावाच्च न तद्बलाद-
प्यन्तःकरणभेदसिद्धिः इन्द्रियादिष्वनन्तर्गतचि-
तस्य नत्वान्तरत्वापाताच्च । नन्वयमेवाहङ्कार