2025-01-21 07:50:35 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
616
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्ताकलापे
[जडद्रव्य
तत्वमुक्ताकलापः
यमः प्राग्वदत्रेति चेन्न । कल्पान्तेऽप्येककालः
प्रकृतिपुरुषयोर्ब्रह्मणो रूपमन्यत् निर्दिष्टोऽनाद्य-
नन्तो मुनिभिरिति ततः कार्यता चास्य भग्ना ॥ ६५ ॥
सर्वार्थसिद्धिः
नेति । कथं शास्त्रे तदुक्तिरित्यत्राह – कल्पान्तेऽपीति । उक्तं हि
वैष्णवे पुराणे 'विष्णोः स्वरूपात्परतोदिते द्वे ' इत्यारभ्य ' रूपान्तरं
तद्विज कालसंज्ञम्' इति । कार्यभूताकाशाद्यन्तर्भावश्चानेन भन
इत्यनेन व्यनक्ति — तत इति । एतेन ' त्रिविधा प्रकृतिः कालः
परमाकाशोऽव्यक्तमिति' केषां चित् कल्पनाऽपि निरस्ता । ननु
जैननिराकरणे कालस्य त्वित्यादिना भाष्येण कालो निराकृत-
इव भाति ! मैवम् ; सर्वप्रतिपत्तिषु तत्तत्पदार्थविशेषणतया सर्व-
लोकानुभूतस्य न बौद्धादिभिर्नास्तित्वं वक्तुं शक्यम्; न त्वया
पृथक्तदस्तित्वं साध्यम्; कालोऽस्तीत्यादिपृथग्व्यवहारस्तु पृथ-
क्सिद्धविशेषणानां निष्कृष्टव्यवहारवदिति तन्निर्धारणे तात्पर्यात् ।
आनन्ददायिनी
रिक्तत्वे दिशोऽपि तथात्वापत्तिरित्याशङ्कते - कथमिति । कार्यवर्गा-
भावकाले इति प्रलये उक्तत्वान्न कालस्य दिक्समतेति भावः । एतेनेति
परमात्मनः प्रकृतिजीवौ रूपद्वयं (परमात्मनः ) स्वरूपाद्विलक्षणमुक्ता ततोऽ-
ाप विलक्षणं रूपान्तरं तद्विज कालसंज्ञमित्युक्तत्वादित्यर्थः । नन्विति -
'नैकस्मिन्नसंभवात्' इत्यधिकरणे कालस्य विशेषणतयैव प्रतीतेः तस्य
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्ताकलापे
[जडद्रव्य
तत्वमुक्ताकलापः
यमः प्राग्वदत्रेति चेन्न । कल्पान्तेऽप्येककालः
प्रकृतिपुरुषयोर्ब्रह्मणो रूपमन्यत् निर्दिष्टोऽनाद्य-
नन्तो मुनिभिरिति ततः कार्यता चास्य भग्ना ॥ ६५ ॥
सर्वार्थसिद्धिः
नेति । कथं शास्त्रे तदुक्तिरित्यत्राह – कल्पान्तेऽपीति । उक्तं हि
वैष्णवे पुराणे 'विष्णोः स्वरूपात्परतोदिते द्वे ' इत्यारभ्य ' रूपान्तरं
तद्विज कालसंज्ञम्' इति । कार्यभूताकाशाद्यन्तर्भावश्चानेन भन
इत्यनेन व्यनक्ति — तत इति । एतेन ' त्रिविधा प्रकृतिः कालः
परमाकाशोऽव्यक्तमिति' केषां चित् कल्पनाऽपि निरस्ता । ननु
जैननिराकरणे कालस्य त्वित्यादिना भाष्येण कालो निराकृत-
इव भाति ! मैवम् ; सर्वप्रतिपत्तिषु तत्तत्पदार्थविशेषणतया सर्व-
लोकानुभूतस्य न बौद्धादिभिर्नास्तित्वं वक्तुं शक्यम्; न त्वया
पृथक्तदस्तित्वं साध्यम्; कालोऽस्तीत्यादिपृथग्व्यवहारस्तु पृथ-
क्सिद्धविशेषणानां निष्कृष्टव्यवहारवदिति तन्निर्धारणे तात्पर्यात् ।
आनन्ददायिनी
रिक्तत्वे दिशोऽपि तथात्वापत्तिरित्याशङ्कते - कथमिति । कार्यवर्गा-
भावकाले इति प्रलये उक्तत्वान्न कालस्य दिक्समतेति भावः । एतेनेति
परमात्मनः प्रकृतिजीवौ रूपद्वयं (परमात्मनः ) स्वरूपाद्विलक्षणमुक्ता ततोऽ-
ाप विलक्षणं रूपान्तरं तद्विज कालसंज्ञमित्युक्तत्वादित्यर्थः । नन्विति -
'नैकस्मिन्नसंभवात्' इत्यधिकरणे कालस्य विशेषणतयैव प्रतीतेः तस्य