2025-01-21 07:49:21 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
सरः]
विद्यास्थानसामरस्यम्
तत्वमुक्ताकलापः
609
ज्योतिशास्त्रं पुराणाद्यपि न हि निगमग्राह्य-
सर्वार्थसिद्धिः
माह—ज्योतिरिति । निगमग्राह्यमिति हेतुगर्भम् । यद्युभयवाधोऽ-
न्यतरवाधो वा ; न तत्र बाधितस्य वेदोपकारकत्वं स्यादिति
भावः । कथं वा विरुद्धयोस्साकल्येन प्रामाण्यम् ? इत्यत्राह -
आनन्ददायिनी
त्यन्ये । भुवो मर्यादेत्यपरे । पूर्वोक्तन्यायेन ज्योतिश्शास्त्रपुराणयोर्विरो-
धादिति भावः । ननु तत्र कस्यचिह्नाधोऽस्त्वित्यत्राह — अन्यतरबाध
इति । न तत्रेति –तथाच विद्यास्थानेषु परिगणनविरोध इति भावः ।
भावप्रकाशः
अक्षश्च ध्रुवोन्नतिः । मध्यमभूपरिधिस्तु एकरूप एव वाच्यः । अन्यथा
श्रृङ्गोन्नत्यादेर्व्यत्यासस्स्यात् । तदुक्तं भास्कराचार्यैः (शिरो. गोला
भुवनकोश १६) -
श्रृङ्गोन्नतिग्रहयुतिग्रहणोदयास्त-
. च्छायादिकं परिधिना घटतेऽमुना हि ! ।
इति । अत्र यद्यपि —सूर्यसिद्धान्तरीत्या भूपरिधिमानं ५०५९ योज -
नानि ; आर्यभटरीत्या ४७१२; लल्लाचार्यरीत्या ३३००; बराह मिहि-
ररीत्या ३२०० ; ब्रह्मगुप्तरीत्या ४९६७ (सूक्ष्मम् ); भास्कररीत्या
४९६७; परमेश्वररीत्या ३२९९ इति तत्तन्मतभेदेन मानवैषम्यं
ज्ञायते ; तथाऽपि अङ्गुलमानभेदेन सर्वमुपपद्यत इति विभावनीयम् ।
SARVARTHA.
39
विद्यास्थानसामरस्यम्
तत्वमुक्ताकलापः
609
ज्योतिशास्त्रं पुराणाद्यपि न हि निगमग्राह्य-
सर्वार्थसिद्धिः
माह—ज्योतिरिति । निगमग्राह्यमिति हेतुगर्भम् । यद्युभयवाधोऽ-
न्यतरवाधो वा ; न तत्र बाधितस्य वेदोपकारकत्वं स्यादिति
भावः । कथं वा विरुद्धयोस्साकल्येन प्रामाण्यम् ? इत्यत्राह -
आनन्ददायिनी
त्यन्ये । भुवो मर्यादेत्यपरे । पूर्वोक्तन्यायेन ज्योतिश्शास्त्रपुराणयोर्विरो-
धादिति भावः । ननु तत्र कस्यचिह्नाधोऽस्त्वित्यत्राह — अन्यतरबाध
इति । न तत्रेति –तथाच विद्यास्थानेषु परिगणनविरोध इति भावः ।
भावप्रकाशः
अक्षश्च ध्रुवोन्नतिः । मध्यमभूपरिधिस्तु एकरूप एव वाच्यः । अन्यथा
श्रृङ्गोन्नत्यादेर्व्यत्यासस्स्यात् । तदुक्तं भास्कराचार्यैः (शिरो. गोला
भुवनकोश १६) -
श्रृङ्गोन्नतिग्रहयुतिग्रहणोदयास्त-
. च्छायादिकं परिधिना घटतेऽमुना हि ! ।
इति । अत्र यद्यपि —सूर्यसिद्धान्तरीत्या भूपरिधिमानं ५०५९ योज -
नानि ; आर्यभटरीत्या ४७१२; लल्लाचार्यरीत्या ३३००; बराह मिहि-
ररीत्या ३२०० ; ब्रह्मगुप्तरीत्या ४९६७ (सूक्ष्मम् ); भास्कररीत्या
४९६७; परमेश्वररीत्या ३२९९ इति तत्तन्मतभेदेन मानवैषम्यं
ज्ञायते ; तथाऽपि अङ्गुलमानभेदेन सर्वमुपपद्यत इति विभावनीयम् ।
SARVARTHA.
39